Vest: Na današnji dan umrla je naša Desanka Maksimović.

Desanka Maksimović je bila jedna od najvećih srpska pesnikinja, pisac za decu, pripovedač, romansijer, a povremeno se bavila i prevođenjem, mahom poezije, sa ruskog, slovenačkog, bugarskog i francuskog jezika. Bila je profesorka književnosti i članica Srpske akademije nauka i umetnosti.

Rođena je u Rabrovici kod Valjeva, 16. maj 1898. godine a umrla je u Beograd, 11. februar 1993. godine.

Desanka je bila najstarije dete oca Mihaila i majke Draginje. Otac joj je bio učitelj i odmah posle njenog rođenja, Mihailo Maksimović je dobio premeštaj, te se porodica odselila u Brankovinu. U Brankovini je provela detinjstvo gde je završila tri razreda osnovne škole, a zatim u Valjevu je završila gimnaziju. Studirala je na odeljenju za svetsku književnost, opštu istoriju i istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu. Kolega sa studija joj je bio i pesnik Miloš Crnjanski.

Tokom školovanja privremeno zaposlila se u privatnoj gimnaziji u Obrenovcu kao profesor istorije, književnosti i crtanja, a 1923. godine je diplomirala i postala pomoćni nastavnik u Trećoj ženskoj gimnaziji u Beogradu. U Parizu je provela godinu dana na usavršavanju kao stipendista francuske vlade.

Nakon što je od 3. septembra 1925. godine radila oko godinu dana u učiteljskoj školi u Dubrovniku, prešla je ponovo u Beograd gde je radila u Prvoj ženskoj realnoj gimnaziji, današnjoj Petoj beogradskoj gimnaziji. Jedna od njenih učenica bila je i Mira Alečković, koja je takođe postala pesnikinja i bliska prijateljica Desanke Maksimović. Početkom Drugog svetskog rata je otišla u penziju, ali se u službu vratila 1944. godine i u istoj školi ostala do konačnog penzionisanja, 1953. godine.

Bila je udata se za Sergeja Slastikova. Nisu imali dece.

Putovala je širom tadašnje Jugoslavije i imala veliki broj prijatelja među piscima i pesnicima; u njih su spadali i Miloš Crnjanski, Ivo Andrić, Gustav Krklec, Isidora Sekulić, Branko Ćopić i mnogi drugi. Dana 17. decembra 1959. godine izabrana je za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti, a 16. decembra 1965. godine za redovnog člana.

„Udruženje književnika Srbije“ 1984. godine predložilo je za Nobelovu nagradu. U maju je umro njen veliki prijatelj, Branko Ćopić, što je veoma teško podnela. Otputovala je u Veliku Britaniju i posetila londonski univerzitet i Oksford.

U četvrtak, 11. februara 1993. godine, u svojoj 95. godini, u Beogradu je preminula Desanka Maksimović. Sahranjena je u Brankovini kod Valjeva.

Desankina poezija

Najčešći motiv u  njenoj poeziji je bila ljubav, odnos prema svetu i filozofija. Njena poezija je odlikovana čitavim obiljem novih aliteracija i rima. Njeno osnovno pesničko geslo je bilo da poezija treba da bude razumljiva, jasna, iskrena, otvorena prema čoveku i životu.

Mnoge njene pesme predstavljaju poziv ljudima da budu dobri, plemeniti, ponositi, postojani, da poštuju ljude drugačijih uverenja i načela, mišljenja, boja i vera, i da budu strogi prema svojim manama kao i prema tuđim. Od svih vrednosti u životu ona je kroz svoje pesme posebno isticala slobodu, odanost, hrabrost, dobrotu i nekoristoljublje.

U književno-političkom časopisu „Misao“ tokom 1919. godine, prvi put su objavljene njene pesme „Jedna smrt“ i „Pitanje“. Već sledeće godine urednik časopisa, pesnik Sima Pandurović, je objavio 11 pesama Desanke Maksimoć. Kao saradnik ovog časopisa upoznala je znamenite ličnosti srpske književnosti poput Isidore Sekulić, Rastka Petrovića, Bogdana Popovića.

Objavila je oko pedeset knjiga poezije, pesama i proze za decu i omladinu, pripovedačke, romansijerske i putopisne proze.

Čuvši za streljanje đaka u Kragujevcu 21. oktobra 1941. godine, pesnikinja je napisala jednu od svojih najpoznatijih pesama „Krvava bajka“ – pesmu koja svedoči o teroru okupatora nad nedužnim narodom u Drugom svetskom ratu. Pesma je objavljena tek posle rata.

U kasnijem periodu života, lirika Desanke Maksimović je dobila nešto smireniji i tiši duh. Njena poezija, pripovetke, romani, knjige za decu prevođeni su na mnoge jezike, a njene pojedine pesme nalaze se u antologijama poezije.

Neke od njenih najboljih pesama su: Predosećanje, Strepnja, Prolećna pesma, Opomena, Na buri, Tražim pomilovanje, Pokošena livada, Prolećni sastanak, Đačko srce.

Priznanja

Desanka Maksimović je dobila veliki broj književnih nagrada, a među njima i Vukovu 1974. godine, Njegoševu 1984. godine, nagradu AVNOJ-a 1970. godine, Sedmojulska nagrada 1964. godine, Zmajeva nagrada 1958. godine i 1973. godine, nagrada „Mlado pokoljenje“ 1959. godine. Izabrana je i za počasnog građanina Valjeva.

Prvo priznanje dobila je 1925. godine nagradom za pesmu „Strepnja“ na konkursu časopisa „Misao“.

Godine 1985. renovirana je osnovna škola u Brankovini, koju je pohađala Desanka Maksimović i gde je njen otac bio učitelj. Ova škola je nazvana „Desankina škola“, kako ju je narod tokom vremena prozvao.

Godine 1988. odlikovana je nagradom „Zlatni venac“ makedonskih Večeri poezije u Strugi u saradnji sa Uneskom. Nagrada se dodeljuje jednom pesniku godišnje za celokupan životni rad.

U Valjevu je, još za njenog života, podignut spomenik Desanki Maksimović, koji je radio vajar Aleksandar Zarin. Ovaj spomenik je otkrio Matija Bećković 27. oktobra 1990. godine. Pesnikinja je malo negodovala zbog ovog čina, ali su je ubedili da je to samo spomenik poeziji sa njenim likom.

Dana 12. februara 1993. Vlada Srbije je donela odluku da se njeno ime i delo trajno obeleži osnivanjem Zadužbine Desanke Maksimović koja dodeljuje nagradu „Desanka Maksimović“. Odluka Vlade je realizovana inicijativom Ministarstva za kulturu Srbije da Narodna biblioteka bude osnivač i nosilac te institucije. Zadužbina je osnovana 19. marta 1993. godine Osnivačkim aktom i Statutom naznačava se da zadužbina treba da „stvori uslove za trajno očuvanje i negovanje uspomene na Desanku Maksimović, jednog od najvećih pesnika srpskog jezika 20. veka“.

Desankinu nagradu su poneli neki od naših poznatih pesnika Stevan Raičković, Matija Bećković, Rajko Petrov Nogo, Milovan Danojlić.

Povodom stogodišnjice njenog rođenja, Uneskov slovenski projekat proglasio je Desanku Maksimović za ličnost kulture u 1998. godine.

Dana 23. avgusta 2007. otkriven je spomenik Desanki Maksimović u Beogradu u Tašmajdanskom parku.

U selu Bogoštica kod Krupnja 2013. godine otvoren je Dom srpske poezije „Desanka Maskimović“ u sastavu novoizgrađenog Manastira Svete Trojeručice Hilandarske.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici !

Foto: Pinterest, Wikipedia

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!