Vest: Na današnji dan - 28. Jun -

1098. godine – Krstaši su u Prvom krstaškom ratu pobedili Turke u bici kod Antiohije.

1389. godine - Na polju Kosovu vođena presudna bitka srpske i turske vojske, koja je označila početak kraja nezavisne srpske države i otvorila vrata Turcima za dalji prodor u Evropu. Oskudni istorijski podaci ne otkrivaju tok bitke, čak ni ko je pobedio. Pretpostavlja se da je turski sultan Murat Prvi, koji je na Kosovo stigao sa sinovima Bajazitom i Jakubom, predvodio 40.000 vojnika, a da je srpski knez Lazar Hrebeljanović sakupio 25.000 boraca. Srpski kralj Bosne Tvrtko Prvi Kotromanić - koji je knezu Lazaru, suočenom sa najezdom Turaka posle pada u vazalni položaj romejskog i bugarskog cara, jedini je pritekao u pomoć odredom pod komandom velikog vojvode Vlatka Vukovića - pisao je Trogiranima 1. avgusta 1389. godine o pobedi nad Turcima. Slično pismo je poslao u Firencu, odakle mu je odgovoreno da već znaju za turski poraz. Na pobedu Srba posredno ukazuje i dnevnik ruskog mitropolita Pimena s puta u Carigrad, u kojem se pominju veliki neredi u Turskoj 12 dana posle Kosovske bitke. U bici su poginula oba vladara: kneza Lazara Turci su zarobili i posekli, a sultana Murata Prvog ubio je srpski ratnik Miloš Obilić, probivši se kroz tursku vojsku. Posledica dirktnog sukoba dve vere hrišćanstva i islama: Srbija je, budući da nije imala tako velike rezerve kao Turska, ubrzo postala vazalna država. Sedam decenija kasnije je pokorena i potom je provela četiri veka u ropstvu. Kosovska bitka je postala predmet legende, prvo kod bugarskog pisca Konstantina Filozofa u "Životu despota Stefana Lazarevića", zatim kod dubrovačkog istoričara Mavra Orbinija u delu "Il Regno degli Slavi" /Carstvo Slovena/, a najviše u ciklusu veličanstvenih srpskih narodnih pesama.

1491. godine - Rođen engleski kralj Henri Osmi, surovi apsolutista, koji je raskidom s rimokatoličkom crkvom izveo crkvenu reformaciju proglašenjem 1534. godine anglikanske crkve, nezavisne od Vatikana, s kraljem kao vrhovnim verskim poglavarom. Ženio se šest puta, a s papom je raskinuo saradnju kad nije dobio dozvolu da se razvede od Katarine Aragonske i oženi Anom Bolen, koju je kasnije pogubio. Proširio je vlast na Vels, Škotsku i Irsku i izgradio jaku flotu.

1577. godine - Rođen flamanski slikar Peter Paul Rubens, jedan od najvećih majstora baroka, koji je sedinio tradicije severnog sa italijanskim slikarstvom. Radio je istorijske, verske i mitološke kompozicije, seoske i galantne scene, portrete i pejzaže. Živeo je pretežno u Antverpenu, ali je radio i u Francuskoj i Španiji, gde je uticao na španskog slikara Dijega Rodrigesa de Silvu Velaskesa. Pošto je imao veliki broj porudžbina, često slika ogromnih dimenzija, deo posla je prepuštao učenicima, među kojima su najznačajniji flamanski slikari Anton Van Dajk i Jakov Jordans.  Najpoznatija dela: “Poslednji sud”, “Venera”, “Parisov sud”, “Otmica Leukipovih kćerki”.

1629. godine - Mirom u Aleu okončana pobuna hugenota u Francuskoj pokrenuta zbog njihovog progona. U “Vartolomejskoj noći” 1572. godine desio se vrhunac progona kada je po naređenju Katarine Mediči ubijeno preko 20.000 njihovih pristalica.

1712. godine - Rođen francuski filozof, pisac i kompozitor Žan-Žak Ruso, koji je inspirisao ideologiju Francuske revolucije, posebno autore "Deklaracije o pravima čoveka i građanina". Njegova politička filozofija je uticala i na Imanuela Kanta, Johana Gotliba Fihtea i Georga Vilhelma Fridriha Hegela. Smatrao je da je čovek po prirodi pravedan i dobar, ali da njegovu prirodu guše nepravični, iskvareni i nerazumni sistemi vladavine i egiostični nagoni. Tvrdio je da su ljudske ustanove prolazne, ali da su trajnije ako su zasnovane na principima uma, odnosno na ljudskoj prirodi i na načelima društvenog ugovora koji jednako obavezuje vladare i podanike. Ideju o prirodnom vaspitanju je razvio u pedagoškom romanu "Emil". Religiozni deo tog dela, "Ispovest savojskog vikara", razljutio je konzervativni parlament koji je naložio da se delo spali. Bavio se usput muzikom i komponovao je operu "Seoski vrač", melodramu "Pigmalion" i napisao "Muzički leksikon", "Disertaciju o modernoj muzici", "Pismo o francuskoj muzici". Ostala dela: "Društveni ugovor", "Rasprava o naukama i umetnostima", "Rasprava o poreklu i osnovama nejednakosti među ljudima", "Julija ili Nova Eloiza".

1836. godine - Umro američki državnik Džejms Medison, "otac američkog ustava", predsednik SAD u dva mandata od 1809. godine do 1817. godine. Sa Aleksanderom Hamiltonom i Džonom Džejom napisao je "Federalističke spise" radi pridobijanja podrške za ratifikaciju ustava koji je umesto konfederacije učvrstio uniju federalnih država SAD.

1838. godine - Krunisana britanska kraljica Viktorija Prva Aleksandrina, godinu dana pošto je nasledila prijesto. Tokom njene vladavine do 1901. godine, često nazivane "viktorijanskim vekom", moć britanske imperije i njeno kolonijalno carstvo su doživeli vrhunac.

1867. godine - Rođen italijanski pisac Luiđi Pirandelo, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1934. godine, jedan od najzačajnijih dramskih pisaca 20. veka. Napisao je 44 drame, sabrane pod naslovom "Gole maske", u kojima je sagledavao građanskog čoveka, njegovo saznanje o relativnosti života, čak i sumnju u vlastito postojanje. Isprva je izazvao revolt i zabunu publike, ali je ubrzo stekao opšte priznanje i otvorio nove puteve moderne dramaturgije. Dela: pripovetke "Priče za jednu godinu", "Smrt na leđima", romani "Pokojni Matija Paskal", "Njen muž", drame "Đakomino", "Henri Četvrti", "Šest lica traže pisca".

1873. godine - Rođen francuski hirurg i biolog Aleksis Karel, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1912. godine. Značajan je po otkrićima o prenosu tkiva i održavanju živog tkiva van organizma. Takođe je unapredio hirurgiju krvnih sudova.

1874. godine - Umro srpski državnik Ilija Garašanin, čije delo "Načertanije", objavljeno 1844. godine, predviđalo oslobađanje svih Južnih Slovena i stvaranje velike jugoslovenske države pod vođstvom Srbije. Zalagao se i za Savez balkanskih naroda koji bi se zajedno oduprli Otomanskom carstvu. Sin je trgovca Milutina Savića iz sela Garaši kod Kragujevca i prezime je uzeo prema nazivu rodnog mesta. Karijeru je počeo kao oficir 1837. godine i bio prvi starešina vojske kneza Miloša Obrenovića, ali je posle abdiciranja kneza Miloša 1839. godine morao u izbeglištvo. Po povratku u otadžbinu od 1843. godine do 1852. godine bio je ministar unutrašnjih dela i zahvaljujući njemu stvorena je policija i birokratski način uprave. Karijeru nastavlja kao ministar spoljnih poslova do 1853. godine, ali je smenjen pod pritiskom Rusije, iako se protivio austrofilskoj politici kneza Aleksandra Karađorđevića i smatrao da Srbija treba da se osloni na Rusiju i Francusku. Ponovo je postao ministar unutrašnjih dela 1858. godine i odluka Svetoandrejske skupštine o zbacivanju dinastije Karađorđević najviše je njegova zasluga. Na poziv kneza Mihaila Obrenovića 1861. godine postao je šef vlade i diplomatije. Prihvatio je njegovu ideju o savezu s Crnom Gorom, Grčkom i Rumunijom u pripremanju ustanka protiv Turaka, takođe je vodio tajne pregovore o ustanku s prvacima Srba u Bosni i Šiptara, ali je otpušten 1867. godine zbog protivljenja kneževoj ženidbi s Katarinom Konstantinović.

1902. godine - Kongres SAD ovlastio predsednika Teodora Ruzvelta da za 40 miliona dolara otkupi prava francuske panamske kompanije i od Kolumbije preuzme stalni nadzor nad zonom Panamskog kanala u kolumbijskoj pokrajini Panami. Posle pobune podstaknute iz SAD, 3. novembra 1903. je osnovana država Panama koju je prvi priznao Vašington i posle samo 15 dana zaključio ugovor kojim je za deset miliona dolara kupio široku zonu u području Panamskog moreuza.

1914. godine - U Sarajevu srpski nacionalni revolucionar iz organizacije "Mlada Bosna" Gavrilo Princip ubio austrougarskog nadvojvodu, prestolonaslednika Franca Ferdinanda i njegovu ženu Sofiju. Austro-Ugarska je posle toga Srbiji postavila ultimatum, optužujući je da stoji iza atentata. Ultimatum je predstavljao pravo poniženje za Srbiju jer je duboko zadirao u njen suverinitet. Pošto je odbačen ultimatum, Austro-Ugarska joj je objavila rat 27. jula 1914. godine i napala je, čime je počeo Prvi svetski rat. Prethodno je na Franca Ferdinanda bacio bombu Nedeljko Čabrinović, ali je promašio. Atentatori su uhapšeni i osuđeni: Veljko Čubrilović i Danilo Ilić na smrt, a Princip, Čabrinović i Trifko Grabež kao maloletnici na 20 godina robije, ali su ubrzo umrli u zatvoru u Češkoj.

1919. godine - U Versaju na Mirovnoj konferenciji potpisan mirovni ugovor s poraženom Nemačkom, čime je i formalno okončan Prvi svetski rat. Nemačka je izgubila Alzas i Lorenu koji su pripali Francuskoj, Sar je pretvoren u autonomnu oblast pod upravom Pariza, Austrija je svedena na nemačko govorno područje, Belgija i Danska su dobile manje teritorije, a Dancig je postao slobodna luka. Nemačka je izgubila sedminu teritorije s desetinom stanovništva, morala je da plaća reparacije, a njene kolonije su podeljene ili predate Društvu naroda. Rezultat Versajskog ugovora bilo je i stvaranje novih država - Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Poljske, Čehoslovačke, Mađarske, Finske, Estonije, Letonije i Litvanije.

1921. godine - Ustavotvorna skupština Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca izglasala Vidovdanski ustav kojim je učvršćena vlast kralja. Skupština je u bitnim pitanjima potčinjena monarhu, a država je proglašena "ustavnom, parlamentarnom i naslednom monarhijom" s dinastijom Karađorđević. Ustav je važio do 1929. godine, kad ga je kralj Aleksandar Karađorđević ukinuo i zaveo takozvanu šestojanuarsku diktaturu.

1935. godine - Predsednik Frenklin Delano Ruzvelt naredio izgradnju trezora zlatnih rezervi SAD u Fort Noksu u Kentakiju.

1940. godine - Sovjetske trupe zaposele rumunske oblasti Besarabiju i Bukovinu.

1948. godine - U Bukureštu objavljena "Rezolucija o stanju u KPJ", kojom je sovjetski vođa Josif Visarionovič Staljin, posredstvom Informacionog biroa komunističkih partija - Informbiro, želeo da podvrgne Jugoslaviju svom diktatu. Rezolucijom, koja je obilovala klevetama na račun jugoslovenskog rukovodstva, pozvane su "zdrave snage" da zbace čelnike nove Jugoslavije. Potom se politički, ekonomski, pa i vojni pritisak Staljina neprestano pojačavao, ali je naišao na odlučan otpor.

1950. godine - Severnokorejske trupe zauzele Seul, a snage Južne Koreje odbačene su južno od reke Han.

1950. godine - Pušten u saobraćaj put Beograd - Zagreb, dug 400 kilometara, nazvan "Auto-put bratstva i jedinstva", u čijoj su izgradnji učestvovale i dobrovoljne omladinske radne brigade iz cele zemlje.

1956. godine - U poljskom gradu Poznanj ugušeni radnički nemiri u kojima je bilo dosta žrtava, i to je bio jedan od prvih izraza latentne krize u istočnoevropskim zemljama posle Staljinove smrti.

1960. godine - Osnovan Univerzitet u Novom Sadu. Danas u sklopu univerziteta funkcioniše 14 fakulteta i 3 instituta.

1970. godine - Trupe SAD počele da se povlače iz Kambodže.

1976. godine - Sejšelska ostrva u Indijskom okeanu posle 160 godina stekla nezavisnost od Velike Britanije.

1977. godine - Umro srpski slikar Ivan Tabaković, profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od najznačajnijih predstavnika srpskog modernog slikarstva. Studirao je u Budimpešti, Zagrebu i Minhenu. Jedan je od najznačajnijih predstavnika srpskog modernog slikarstva sa delima "Metamorfoze", "Autoportret". Dobio je „Gran pri“ za slikarstvo na međunarodnoj izložbi u Parizu 1937. godine i zlatnu medalju na međunarodnoj izložbi keramike u Pragu 1962. godine. Za stvaralaštvo u vizuelnoj umetnosti dodeljuje se nagrada svake druge godine koja nosi ime slikara „Ivan Tabaković“. Plaketu dodeljuje Srpaka akademija nauke i umetnosti od 1982. godine.

1981. godine - Od snažne eksplozije u sedištu Islamske republikanske partije poginule 74 osobe, uključujući šefa vladajuće partije, moćnog predsednika Vrhovnog suda Irana ajatolaha Mohameda Hoseina Beheštija, četiri ministra, šest zamenika ministra i 20 članova Medžlisa.

1989. godine – Na Gazimestanu, na Kosovu obeležena je 600-godišnjica Kosovske bitke. Centralni događaj na skupu, kojem je prisustvovalo oko milion ljudi, bio je govor tadašnjeg predsednika Srbije Slobodana Miloševića kojim je počeo meteorski uspon tog srpskog političara.

1992. godine – U organizaciji opozicionog Demokratskog pokreta Srbije DEPOS-a u Beogradu je, ispred zgrade Skupštine SRJ, počeo Vidovdanski sabor. Učesnici dotada najvećeg opozicionog skupa u Srbiji, koji je trajao neprekidno osam dana, zahtevali su ostavku predsednika Srbije Slobodana Miloševića, raspuštanje Narodne skupštine i formiranje vlade nacionalnog spasa.

1992. godine - Prva generacija regruta Vojske Republike Srpske BiH, na praznik Vojske - Vidovdan, u Han Pijesku položila svečanu zakletvu.

1993. godine - Grčka proterala u Albaniju hiljade ilegalnih imigranata posle odluke Tirane da protera jednog grčkog pravoslavnog sveštenika.

1995. godine - Japan i SAD postigli sporazum o trgovini automobilima, izbegavši u poslednjem trenutku najavljene američke sankcije protiv japanske automobilske industrije i mogući trgovinski rat.

1996. godine - Ruske trupe počele povlačenje iz Čečenije.

1996. godine - Predsednik Turske Sulejman Demirel mandat za sastav vlade poverio vođi islamističke Partije blagostanja Nedžmetinu Erbakanu, koji je posle 73 godine postao prvi islamistički premijer Turske.

1997. godine – Kubanski i argentinski forenzičari pronašli su šest kostura u blizini bolivijskog grada Valgranda. Kasnije je utvrđeno da su među njima i ostaci legendarnog vođe gerile Ernesta Če Gevare.

2001. godine - Bivši jugoslovenski predsednik Slobodan Milošević isporučen Haškom tribunalu i prebačen u Ševeningen. Milošević je isporučen na osnovu odluke Vlade Srbije da se direktno primenjuje Statut Haškog tribunala, koja je donesena nakon odluke Ustavnog suda SRJ da obustavi izvršenje. Slobodan Milošević preminuo je 11. marta 2006. godine u Haškom tribunalu ne sačekavši kraj suđenja.

2001. godine – Umro je američki filmski i pozorišni glumac Džek Lemon, jedan od najpopularnijih američkih komičara, dobitnik dva Oskara i nagrade za životno delo Američkog instituta za film. Filmovi: “Apartman”, “Spasite tigra”, “Neki to vole vruće”.

2003. godine – Meksiko je izručio Španiji bivšeg argentinskog pomorskog oficira Rikarda Miguela Kavalja, optuženog za genocid i terorizam tokom “prljavog rata” koji je vođen u vreme vladavine vojne hunte u periodu od 1976. godine do 1983. godine protiv oponenata, a u kome je oko 30.000 ljudi ubijeno ili nestalo.

2004. godine - Izvršena prevremena primopredaja vlasti u Iraku između američke administracije i domaćih vlasti, čime je ovoj zemlji vraćen suverenitet posle 14 meseci okupacije.

2004. godine - Ruske snage tokom višečasovne akcije zauzele veći deo regiona Ingušetije na granici sa Čečenijom i ubile lidera pobunjeničke grupe Magomeda Jevlojeva.

2006. godine - Vrhovni sud Srbije potvrdio Miloradu Ulemeku Legiji kaznu zatvora od 40 godina za ubistvo Ivana Stambolića i pokušaj ubistva Vuka Draškovića u Budvi, dok je ostaloj sedmorici optuženih policajaca potvrđena kazna u ukupnom trajanju od 207 godina zatvora.

2006. godine - Crna Gora postala 192. članica Ujedinjenih nacija.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!