Vest: Na današnji dan - 28. Decembar -

1836. godine – Španija priznala nezavisnost Meksika, koji je okupirala između 1519. godine i 1522. godine, nemilosrdno istrebljujući Indijance. Pod špansku krunu, zvanično sa statusom vicekraljevine, Meksiko je potpao 1535. godine. Ustanak protiv kolonijalnih upravljača izbio je 1810. godine, a nestabilnost u Meksiku iskoristile su SAD, otevši Teksas 1822. godine, a u krvavom ratu od 1846. godine do 1848. godine i Novi Meksiko i Kaliforniju.

1856. godine – Rođen je američki državnik Vudro Vilson, predsednik SAD od 1912. godine do 1920. godine. Nakon bezuspešnih pokušaja da sondira teren za sklapanje mira između Antante i Centralnih sila i podmorničkog rata u kojem su Nemci potapali i američke brodove, pristupio je 1917. godine Antanti i uveo SAD u Prvi svetski rat. Na osnovu njegovog plana od “14 tačaka” Nemci su 11. novembra 1918. godine potpisali primirje. Na njegovu inicijativu osnovana je Liga naroda, ali nije uspeo da ubedi Kongres da SAD pristupe toj međunarodnoj organizaciji. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1920. godine.

1869. godine – Vilijem Sempl iz Ohaja prvi je patentirao žvakaću gumu.

1879. godine – U udesu putničkog voza na liniji Edinburg – Dandi u Škotskoj, koji se survao u reku kada je popustio most preko kojeg je prelazio, poginulo je 90 ljudi.

1882. godine – Rođen je engleski astronom i matematičar Artur Stenli Edington, direktor Opservatorije u Kembridžu i predsednik Međunarodne astronomske unije od 1938. godine do smrti 1944. godine. Bavio se strukturom unutrašnjosti zvezda i njihove atmosfere, pulsacijom zvezda, međuzvezdanom materijom, kretanjem i rasporedom zvezda u našoj galaksiji. Organizovao je prvu eksperimentalnu proveru teorije relativiteta Alberta Ajnštajna za vreme potpunog pomračenja Sunca 1919. godine i uspeo da utvrdi teoriski predviđeno skretanje svetlosnog zraka u gravitacionom polju Sunca.

1895. godine – U pariskom restoranu “Gran kafe” braća Luj i Ogist Limijer organizovali su prvu filmsku projekciju. Prve "pokretne slike" bili su kratki dokumentarni filmovi o izlasku radnika iz fabrike, željezničkoj stanici s putnicima i vozom koji juri. Predstava je oduševila publiku i smatra se datumom rođenja kinematografije. Jedan novinar je tada zabilježio da je to "nesumnjivo najčudniji izum u našoj epohi". Ovaj datum uzima se kao dan rođenja kinematografije.

1908. godine - U zemljotresu koji je razorio Mesinu, drugi po veličini grad na italijanskom ostrvu Siciliji, poginulo je više od 82.000 ljudi.

1923. godine – Umro je francuski inženjer Aleksandar Gistav Ajfel, graditelj kule u Parizu nazvane njegovim imenom. Bio je specijalista za čelične konstrukcije i mostove i među prvima je primenio pneumatsku gradnju temelja velikih mostova.

1925. godine- Ubio se ruski pesnik Sergej Aleksandrovič Jesenjin, koji je melodičnim i slikovitim stihovima poetizovao boemiju i skitnju i slutio oluje nad Rusijom i sopstveni udes skitnice i samoubice u 30. godini života. Konflikt epohe i pesnikove lirske duše najviše je izražen u dramatičnim ciklusima "Kafanska Moskva" i "Povratak u zavičaj" i nizu pesama nastalih 1924. godine i 1925. godine koje su pripremili pesnikov tragičan kraj, ali i zamisao ciklusa "Persijski motivi" i poeme "Ana Snjegina" - svojevrsnog zaveštanja. Snažno je uticao na generacije pesnika, ne samo ruskih. Ostala dela: zbrike pesama: "Zadušnice", "Ispovest mangupa", "Triptih", "Stihovi skandalista", "Sovjetska Rusija", pripovetka: "Urvina", dramska poema: "Pugačov".

1937. godine – Umro je francuski kompozitor Žozef Moris Ravel, koji je zajedno sa Foreom i Debisijem znatno doprineo preporodu francuske muzike i utemeljenju novije francuske škole na prelazu u 20. vek. Inspirisao se španskom muzikom i džezom. najpoznatiaj dela: “Bolero”, “Dafne i Kloe”, “Sat Španije”.

1942. godine - Japanski avioni su u Drugom svetskom ratu bombardovali indijski grad Kalkutu.

1945. godine – Umro je američki pisac Teodor Drajzer– autor obimnih romana u kojima daje sumornu sliku savremene Amerike. Iako mu književni kritičari zameraju na stilu, mnogi ga smatraju jednim od najvećih američkih pisaca 20. veka. Najznačajnija dela: “Američka tragedija”, “Dženi Gerhard”, “Finansijer”, “Titan”, “Genije”.

1945. godine - Rođen je kralj Nepala, Birendra koji je posle smrti oca Mahendre 1972. godine nasledio presto. Vladao je do 1990. godine, kada ga je narodni pokret primorao da prihvati parlamentarni sistem i legalizuje političke partije. Zajedno s porodicom ubijen je 1. juna 2001. godine u kraljevskoj palati u Katmanduu. Masakr nad kraljevskom porodicom izvršio je prestolonaslednik Dipendra, koji je potom pucao u sebe. Privremeni Parlament Nepala je 2007. godine ukinuo monarhiju i uspostavio "Federalnu Demokratsku Republiku".

1947. godine - U Egiptu je umro bivši italijanski kralj Vitorio Emanuele III, poslednji monarh Italije. Podržao je 1922. godine Musolinijevu fašističku vladu, 1936.  godine se proglasio carem Etiopije, a 1939. godine kraljem Albanije. Abdicirao je posle pobede republikanaca na izborima 1946. godine.

1948. godine - Tokom višemesečnih socijalnih nemira i nasilja, u Egiptu je ubijen premijer Nokraši Paša.

1949. godine - U Mađarskoj stupio na snagu dekret o nacionalizaciji svih industrijskih i trgovinskih firmi.

1950. godine - U Korejskom ratu, kineske trupe prešle su 38. paralelu, liniju razgraničenja dveju Koreja.

1959. godine – U Vinči kod Beograda pušten je u rad prvi nuklearni reaktor u Jugoslaviji.

1962. godine - U Mozambiku, portugalskoj koloniji u Africi, ujedinjenjem tri antikolonijalne grupe, osnovan je Front za oslobođenje Mozambika, pod čijim je vođstvom zemlja posle dugotrajne borbe stekla nezavisnost 1975. godine, ali je skoro dve decenije potom besneo građanski rat. Rivalski pokret Renamo su u borbi protiv Frelima podržavali rasistički režimi Južne Rodezije, a potom Južne Afrike i potajno neke zapadne sile. Tek pobeda Nelsona Mendele u Južnoj Africi početkom devedesetih godina 20. veka i rasno pomirenje u toj susednoj zemlji stvorili su uslove za okončanje građanskog rata i slobodne izbore koje je dobio Frelimo.

1963. godine - Umro je nemački kompozitor Paul Hindemit, koji je stvarao na osnovu disonantnog kontrapunkta i slobodnog shvatanja tonaliteta. Kad su nacisti 1933. godine proskribovali njegova dela kao dekadentna, otišao je u Ankaru, a od 1939. godine bio je profesor na univerzitetima u SAD i Švajcarskoj. Dela: opera: "Novosti dana", "Kardijak", "Slikar Matis", "Harmonija sveta", šest gudačkih kvarteta, "Kamerna muzika op. 36", koncerti i sonate za razne instrumente, teoriska dela "Tradicionalna harmonija".

1966. godine – Kina je izvršila petu nuklearnu probu.

1984. godine - Umro američki filmski režiser Sem Pekinpo, autor vesterna i kriminalističkih filmova koje karakterišu izraziti likovi, krajnji realizam prizora, montažno savršenstvo i stilska perfekcija. Filmovi: "Pucnji popodne", "Divlja horda", "Balada o Kejblu Hogu", "Šampion rodea", "Psi od slame", "Beg", "Bivši prijatelj Kid", "Elita ubica", "Gvozdeni krst".

1989. godine – Bivši prvi sekretar Komunističke partije Aleksandar Dubček izabran je za predsednika parlamenta Čehoslovačke, vrativši se nakon dve decenije na političku scenu. Glavni inspirator i vođa “Praškog proleća” smenjen je nakon intervencije Varšavskog pakta u Čehoslovačkoj 1968. godine.

1989. godine - Litvanija je postala prva država Sovjetskog Saveza u kojoj je uveden višepartijski politički sistem.

1992. godine – Inflacija u SR Jugoslaviji postigla je svetski rekord – 19.810,2 odsto za  1992. godinu.

1994. godine - Direktor američke obaveštajne agencije CIA Džejms Vulzi podneo ostavku posle hapšenja visokog službenika CIA Oldriča Ejmsa, koji je godinama radio za Moskvu.

1995. godine – Na beogradski aerodrom Surčin sletela su tri transportera NATO sa trupama iz sastava mirovnih snaga UN za Bosnu i Hercegovinu.

2000. godine – Crnogorska vlada usvojila je Platformu za redefinisanje odnosa Srbije i Crne Gore na osnovu koje bi te dve federalne jedinice SR Jugoslavije trebalo da postanu suverene i nezavisne države.

2005. godine – Umro je istaknuti dramski umetnik Stevo Žigon koji je najznačajnija glumačka ostvarenja postigao na sceni Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu, kao i u brojnim ulogama na filmu, radiju i televiziji. Kao mlad čovek dve godine je proveo u zloglasnom koncentracionom logoru Dahau, gde je i naučio nemački jezik. Zbog znanja jezika i poznavanja mentaliteta vrlo često je kasnije igrao uloge, ciničnih i hladnih, nemačkih oficira. Godine  1968. za vreme junskih studentskih demonstracija u Beogradu, njegova pojava u dvorištu filozofskog fakulteta i njegov nastup sa insertom iz pozorišnog komada "Dantonova smrt" gde je igrao poštenog, beskompromisnog i surovog Robespjera sa njegovim govorom na suđenju Dantonu, izazvala je eksploziju oduševljenja studenata koji su ga slušali i gledali: „... kada gledamo kako se ovi markizi i grofovi Revolucije kockaju, kada njih gledamo s pravom se možemo upitati jesu li oni opljačkali narod...! Nema sporazuma, nema primirja sa ljudima za koje je Republika špekulacija, a Revolucija zanat!!..“ Po ideološkom opredeljenju se izjašnjavao kao komunista. Kategorično je branio ideje ateizma. Tokom bogate karijere odigrao je 59 uloga u pozorištu, 30 glavnih učoga u 17 filmova i 13 TV serija, dok je potpisao čak 57 pozorišnih režija. Bio je oženjen, a supruga Jelena i ćerka Ivana, su poznate glumice.

2015. godine– Umro je Jan Frejzer Kilmister, Lemi, engleski rok muzičar, pevač, basista, osnivač i jedini stalni član hevi metal benda Motorhed.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!