Vest: Na današnji dan - 25. Mart -

1196. godine – Veliki župan Raške Stefan Nemanja predao je vlast drugorođenom sinu Stefanu Prvovenčanom, koji je 1217. godine krunisan kao prvi srpski kralj. Na odluku je presudno uticalo to što je u Romeji 1195. na prijesto došao car Aleksije Treći, čija je kćerka Evdokija bila udata za Stefana. Zajedno sa mlađim bratom Savom uspeo je 1219. godine da izdejstvuje autokefalnost Srpske pravoslavne crkve, digavši je u rang arhiepiskopije.Najstariji sin Vukan je kao veliki knez zadržao Zetu, Trebinje, Toplicu i Hvosno, a najmlađi sin Rastko se zamonašio.

1611. godine – Rođen je turski putopisac Evlija Čelebija, koji je od 1630. godine proputovao Osmanlijsko carstvo, a svoja zapažanja objavio u čuvenim “Putopisima” u 10 knjiga.

1807. godine – U Engleskoj je zabranjena trgovina robljem.

1821. godine – Grci su na Peloponezu počeli ustanak protiv Turaka, koji je nakon 12 godina završen priznavanjem nezavisnosti Grčke.

1844. godine – Proglašen je Prvi srpski građanski zakonik, koji je odigrao značajnu ulogu u pravnom i društvenom životu Srbije. ukinut je dolaskom na vlast komunista 1945. godine.

1867. godine – Rođen je italijanski dirigent Arturo Toskanini, jedan od najvećih dirigenata 20. veka. Dirigovao je u milanskoj Skali, a potom u Metropoliten operi u Njujorku, u kome je organizovao i simfonijski orkestar.

1875. godine – Rođen je Branislav Petronijević, jedan od najistaknutijih srpskih i jugoslovenskih građanskih filozofa. Bio je profesor Velike škole, potom Beogradskog univerziteta i član Srpske akademije nauka i umetnosti. U Prvom svetskom ratu sa srpskom vojskom je prešao Albaniju. Pisao je na nemačkom i francuskom jeziku. Pored filozofije bavio se paleontologijom, biologijom i psihologijom. Najznačajnija dela: “Principi metafizike”, “Istorija novije filozofije”, “Univerzalna evolucija”, “Empirijska psihologija”, “O vrednosti života” sa autobiografijom objavljena posthumno.

1881. godine – Rođen je mađarski kompozitor i pijanista Bela Bartok, čije je delo otvorilo nove pravce razvoja mađarske muzike. Bio je i profesor u muzičkoj akademiji u Budimpešti. U svetskim razmerama jedan je od začetnika “nove muzike” 20. veka. Najznačajnija dela: simfonijska poema “Košut”, opera “Dvorac Modrobradog”, baleti “Drveni princ”, “Čudesni mandarin”, “Muzika za gudače, udaraljke i čelestu", "Sonata za dva klavira i udaraljke". Kao antifašista emigrirao je 1940. godine u SAD, gde je 1945. godine umro.

1903. godine - Rođen srpski revolucionar Blagoje Parović - Šmit, jedan od najistaknutijih rukovodilaca Komunističke partije Jugoslavije pre Drugog svetskog rata. U Španskom građanskom ratu politički komesar 13. internacionalne brigade. Prema zvaničnoj verziji, poginuo je u borbi sa španskim fašistima u julu 1937. godine u bici kod Brunete. Prema nekim kasnijim svedočenjima sve ukazuje na zaključak da ga je zapravo ubio agent sovjetske političke policije NKVD, čime je Josif Staljin otklonio mogućnost izbora Parovića za generalnog sekretara KPJ.

1908. godine - Rođen engleski filmski režiser Dejvid Lin. Za svoja tri filmska ostvarenja nagrađen je Oskarom. Filmovi: "Kratak susret", "Veliko iščekivanje", "Oliver Tvist", "Madlena", "Hobsonov izbor", "Most na rijeci Kvaj", "Lorens od Arabije", "Doktor Živago", "Rajanova kći", "Put u Indiju".

1914. godine - Umro francuski pisac i filolog Frederik Mistral, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1904. godine, koji je najviše pisao lirske pjesme, epove i drame. Posebno je zaslužan što je očuvan od zaborava provansalski jezik i obnovljeno pesništvo na provansalskom, a posle dve decenije rada sastavio je francusko-provansalski rečnik. Dela: epopeje "Mirejo", "Kalendo".

1918. godine – Umro je francuski kompozitor Klod Ašil Debisi, tvorac muzičkog impresionizma i jedan od utemeljivača moderne muzike. Inspirisan simbolizmom u poeziji i impresionizmom u slikarstvu, stvario je vlastiti muzički jezik i stil. Imao je ogroman uticaj na evropsku muziku. Najpoznatija dela: “Popodne jednog fauna”, “Nokturno”, “Estampe”, “Nokturno”, “More”.

1923. godine – Sletanjem na aerodrom u Pančevu aviona na liniji Pariz-Carigrad, Jugoslavija je postala deo tada malobrojne porodice država povezanih vazdušnim saobraćajem.

1924. godine – Zbačen je s prestola grčki kralj Đorđe II, a Grčka je proglašena republikom.

1936. godine - SAD, Velika Britanija i Francuska potpisale Londonsku konvenciju o slobodnoj plovidbi otvorenim morem.

1937. godine – Italija i Kraljevina Jugoslavija sklopile su sporazum o međusobnoj miroljubivoj politici, koji je dobio naziv “Uskršnji pakt”.

1941. godine – Kraljevina Jugoslavija je pristupila Trojnom paktu Nemačke, Italija i Japana. Protokol su u Beču potpisali predsednik vlade Dragiša Cvetković i ministar inostranih poslova Aleksandar Cincar-Marković. Nakon potpisivanja, izbile su demonstracije tokom kojih je izveden vojni udar i oboreni su  vlada i regent - princ Pavle Karađorđević. Masovne demonstracije u Beogradu i drugim srpskim gradovima,  su izazvale bes Berlina i  Nacistička Njemačka je već 6. aprila, bez objave rata, počela napad na Jugoslaviju bombardovanjem Beograda.

1957. godine – Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksembrug, Francuska i Holandija potpisale su Rimski ugovor po kojem je 1. januara 1958. godine osnovano Evropsko zajedničko tržište. Organizacija je kasnije nazvana Evropska ekonomska zajednica (danas Evropska unija).

1975. godine – U Rijadu je ubijen kralj Fejsal. Ubica, kraljev sinovac princ Fejsal Musaid, pogubljen je javno u Rijadu u junu, a novi kralj Saudijske Arabije postao je Fejsalov brat Halid Ibn Abdul Aziz.

1983. godine – Opera “Karmen” prvi put se našla na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu, imala je dva premijerna dana u kojima su ulogu Karmen igrale dve dive – Olga Milošević i Dubravka Zubović, starija i mlađa prvakinja ondašnjeg ansambla.

1991. godine – Održan je tajni sastanak u Karađorđevu predsednika Srbije i Hrvatske, Slobodana Miloševića i Franje Tuđmana, koji su se, prema nekim izvorima, tada navodno dogovorili o podeli Bosne i Hercegovine i o rušenju reformske jugoslovenske vlade premijera Ante Markovića. Održavanje ovog sastanka i dogovor nikada nisu zvanično potvrđeni, ali su kasnije brojni izvori saopštili da za to imaju čvrste dokaze.

1991. godine – Umro je srpski pozorišni, filmski i TV glumac Milutin-Mića Tatić, junak TV serije za decu “Na slovo, na slovo”. Najmlađe slušaoce Radio Beograda godinama je budio emisijom “Dobro jutro, deco”. Mića Tatić je pozajmljivao glas i popularnim crtanim likovima Popaju, Peri Detliću i Patku Dači.

1993. godine – Višemesečni pregovori o Bosni i Hercegovini završeni su u Njujorku neuspehom. Mirovni plan kopredsednika Međunarodne konferencije o Jugoslaviji Sajrusa Vensa i lorda Dejvida Ovena potpisali su bosanski Hrvati i Muslimani, a lider bosanskih Srba Radovan Karadžić odbio je da ga potpiše, smatrajući da su predložene mape neprihvatljive za Srbe.

1994. godine – Neonacisti su bacili bombu na sinagogu u Libeku, što se smatra prvim takvim incidentom od kraja Drugog svetskog rata u Nemačkoj.

1997. godine- Australijski senat oborio zakon o eutanaziji, jedini zakon u svijetu koji je omogućavao neizlječivim pacijentima dobrovoljnu smrt uz pomoć medicinskog osoblja.

1999. godine – Vlada SR Jugoslavije prekinula je diplomatske odnose sa SAD, Velikom Britanijom, Francuskom i Nemačkom zbog agresije NATO-a na Jugoslaviju. Nakon prvih vazdušnih udara na području Prištine i još osam gradova u Srbiji, u centru Beograda demolirani su američki, nemački, francuski i britanski kulturni centri.

1999. godine – U požaru koji je zahvatio oko 30 vozila u tunelu ispod Mon Blana poginulo je najmanje 40 ljudi.

2002. godine – Film “Ničija zemlja” bosanskog reditelja Danisa Tanovića dobio je nagradu “Oskar” za najbolji strani film.

2010. godine – Umro je američki fotograf Džim Maršal koji je duže od pola veka fotografisao legende rokenrola kao što su “Bitlsi”, Bob Dilan, Dženis Džoplin, Džimi Hendriks.

2012. godine – Umro je Antonio Tabuki, italijanski književnik, profesor Univerziteta u Sijeni. Smatran je jednim od najznačajnijih savremenih italijanskih pisaca, napisao je dvadesetak knjiga koje su prevedene na oko 40 jezika “Pereira tvrdi da…”, “Indijski nokturno”, “Tristano umire”.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!