Vest: Na današnji dan - 25. April -

1284. godine - Rođen engleski kralj Edvard Drugi, čiju su vladavinu od 1307. do 1327. obeležile njegova ekstravagancija i teški vojni porazi u Škotskoj, posebno 1314. u bici kod Banokberna. Pre stupanja na presto 1301. je postao prvi princ od Velsa. U septembru 1327. u zamku "Berkli" ubili su ga supruga Izabela od Francuske i njen ljubavnik Rodžer de Mortimer. Kraljičin ljubavnik je potom vladao u ime prestolonaslednika Edvarda Trećeg, koji ga je 1330. zatvorio i pogubio.

1595. godine –  Umro je italijanski pesnik Torkvato Taso autor epa “Oslobođeni Jerusalim”. Jedan broj pesama posvetio je Dubrovčanki Cvijeti Zuzorić koja je u svom salonu u Firenci okupljala književnike i umetnike.

1599. godine –  Rođen vođa Engleske revolucije Oliver Kromvel, čija je vojska porazila kraljevsku armiju 1644. kod Marston Mura i 1645. kod Nezbija i zarobila kralja Čarlsa Prvog. Kralj je osuđen na smrt i pogubljen 1649. Odbivši titulu kralja, Kromvel je 1653. postao protektor Engleske, Škotske i Irske. Dve godine posle njegove smrti, 1658, monarhija je obnovljena.

1744. godine –  Umro švedski fizičar i astronom Anders Celzijus, tvorac skale za merenje toplote nazvane njegovim imenom, na kojoj je tačka ključanja vode označena sa 100, a otapanja leda s nula stepeni. Osim te postoji i Farenhajtova skala sa 180 i Reomirova sa 80 stepeni. Takođe je osmatrao severnu svetlost i efekte njenih magnetnih smetnji, obavljao svetlosna merenja i ispitivao meteorološke pojave i Jupiterove satelite, a sopstvenim sredstvima je podigao opservatorijum u rodnoj Upsali.

1765. godine –  Rođen srpski guslar Filip Višnjić, najistaknutiji srpski pesnik u prvoj polovini 19. veka, "Homer srpske epske književnosti". Srbin rođen u BiH, slep od osme godine, rano je počeo da uz gusle stvara prelepe pesme o borbama za oslobođenje od Turaka, krstareći balkanskim krajevima od Temišvara do Skadra, od Banjaluke do Smedereva. Priključio se 1809. Prvom srpskom ustanku i postao "pesnik bune". Posle sloma ustanka 1813. prešao je u Srem i nastanio u selu Grk, u kojem je ostao do smrti 1835. U Sremu je 1815. upoznao Vuka Stefanovića Karadžića, koji je zapisao mnoge njegove pesme, uključujući "Početak bune na dahije", "Boj na Mišaru", "Knez Ivo Knežević", "Smrt Marka Kraljevića".

1792. godine –  Pogubljenjem drumskog razbojnika Žaka Peletjea, na trgu de Grev u Parizu, u Francuskoj prvi put upotrebljena giljotina. Ona je bila poznata u Italiji još u 13. veku, kasnije - u Srednjem veku je upotrebljavana i u Škotskoj, Engleskoj i Nemačkoj i njen pronalazak je netačno prepisan dr Žozefu Gijotinu. On je samo Narodnoj skupštini Francuske predložio tu spravu za izvršenje smrtne kazne.

1859. godine –  Prema projektu konzula Francuske u Aleksandriji Ferdinanade Lesepsa, počelo je kopanje Sueckog kanala. Kanalom dugim 161 kilometar spojeno je, u novembru 1869. godine, Sredozemno i Crveno More i stvoren najkraći plovni put iz Evrope ka Srednjem i Dalekom istoku.

1874. godine –  Rođen italijanski elektroinženjer i pronalazač Giljermo Markoni, jedan od pionira bežične telegrafije, koji je 1909. podelio Nobelovu nagradu za fiziku s nemačkim fizičarem Karlom Ferdinandom Braunom. Uspeo je 1901. da prvi preda bežični signal preko Atlantskog okeana i usavršavao i primenjivao sopstvene i tuđe pronalaske. Podizao je radio-stanice i eksperimentisao u bežičnoj telegrafiji, ali posle eksperimenata srpskog naučnika Nikole Tesle i ruskog fizičara Aleksandra Popova. Jedno vreme je smatran pronalazačem radija, ali mu je presudom Vrhovnog suda SAD oduzet patent, jer je Tesla već patentirao pronalazak u Federalnom birou SAD za patente.

1898. godine - Kongres SAD objavio rat Španiji dan nakon odluke Madrida da objavi neprijateljstva Vašingtonu. Tome je prethodio američki ultimatum Španiji da se povuče s Kube. Brojnija i bolje opremljena američka vojska i mornarica brzo su porazile Špance, a SAD su mirovnim ugovorom prigrabile španske posede Kubu, Filipine, Portoriko i Guam.

1915. godine –  Počela je bitka na Galipolju, jedna od najvećih bitaka u Prvom svetskom ratu, u kojoj je Turska pobedila savezničke trupe pod britanskom komandom. To je bila i jedina pobeda Turske vojske u tom ratu. U osmomesečnoj bici poginulo je oko 7.000 Australijanaca i oko 2.000 Novozelanđana.

1918. godine –  Rođena je američka pevačica Ela Ficdžerald, nekrunisana “kraljica džeza”.

1920. godine –  Poljske trupe upale su u Ukrajinu, potom brzo napredovale i 6. maja zauzele Kijev. Mirom u Rigi 12. marta 1921. godine. Poljska je dobila od Sovjetske Rusije teritoriju s više miliona Ukrajinaca i Belorusa.

1928. godine - Umro ruski baron Petar Nikolajevič Vrangel, jedan od najznačajnijih belogardejskih generala, koji se posle Oktobarske revolucije borio u Ukrajini protiv sovjetske vlasti. Posle poraza u novembru 1920, kada je Crvena armija zauzela utvrđenje na Perekopu, s ostatkom snaga je napustio Rusiju. Sahranjen je u Ruskoj pravoslavnoj crkvi u Beogradu.

1938. godine –  Umro srpski general i vojni pisac Živko Pavlović, član Srpske kraljevske akademije, učesnik oba balkanska i Prvog svetskog rata. U Prvom balkanskom ratu bio je načelnik Štaba Primorskog kora koji je opsedao Skadar, a u Drugom načelnik Operativnog odeljenja srpske Vrhovne komande. U Prvom svetskom ratu bio je jedan od najbližih saradnika vojvode Radomira Putnika, a kao pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande rukovodio je povlačenjem srpske vojske kroz Crnu Goru i Albaniju. Na Solunskom frontu komandovao je 1916. i 1917. Šumadijskom divizijom. Penzionisan je 1923. zbog neslaganja s kraljem Aleksandrom Prvim Karađorđevićem. Dela: vojne studije "Bitka na Jadru avgusta 1913. godine", "Opsada Skadra 1912 -1913", "Bitka na Kolubari" (dva toma), "Beogradska operacija".

1945. godine –  Sovjetske i američke trupe prvi put se srele u Drugom svetskom ratu kod mesta Torgau u Nemačkoj. Bile su to jedinice Prvog ukrajinskog fronta i Prve američke armije. Dva dana kasnije na zapadnoj obali Labe sastale su se komande 58. sovjetske gardijske i 69. američke armije.

1945. godine –  U San Francisku, 45 zemalja antihitlerovske koalicije, uključujući Jugoslaviju, počelo je osnivačku konferenciju UN.

1974. godine –  U Portugalu je u udaru, poznatom kao “revolucija karanfila”, oboren autokratski režim Marsela Kaetana. Istog dana, godinu dana kasnije, na prvim slobodnim izborima posle pola veka, pobedila je Socijalistička partija Marija Soareša.

1980. godine –  Misija američkih komandosa, koja je trebalo da spase u Teheranu 53 člana ambasade SAD, pretvorene u taoce, propala je u iranskoj pustinji, posle pogibije osam Amerikanaca u sudaru helokoptera s avionom.

1980. godine –  Srušio se danski “Boing 727”, koji je čarter letom prevozio britanske turiste na liniji Mančester-Tenerife. Poginulo je svih 146 putnika i članova posade.

1982. godine –  Poslednji izraelski vojnici napustili su Sinaj, okončavši 15-godišnju okupaciju tog egipatskog poluostrva.

1993. godine –  Na referendumu u Rusiji 62 odsto glasača je podržalo reforme predsednika Borisa Jeljcina.

1993. godine –  U prisustvu mirovnog posrednika lorda Ovena, predsednici SRJ, Srbije i Crne Gore Dobrica Čosić, Slobodan Milošević i Momir Bulatović pokušali su da ubede lidera bosanskih Srba Radovana Karadžića da potpiše korigovani Vens-Ovenov mirovni plan. Narednog dana Skupština RS je odbila ovaj plan, rat u Bosni je nastavljen, a SRJ su pooštrene sankcije međunarodne zajednice.

1994. godine –  U Londonu je formirana Kontakt grupa za koordinaciju diplomatskih akcija SAD, Rusije i EU u bosanskom ratu.

1995. godine –  Umrla američka pozorišna i filmska glumica Džindžer Rodžers, koja je svetsku slavu stekla kao partnerka Freda Astera u mnogim romantičnim mjuziklima, s elegantnim i ljupkim igračkim numerama. Filmovi: "Mače po profesiji", "Zvižduk u noći", "Ne kladi se na ljubav", "Veseli razvod", "Ponoćna zvezda", "Hoćemo li plesati", "Priča o Vernon i Ireni Kastl", "Kiti Foil" (nagrada "Oskar"), "Major i Malena", "Roberta".

1999. godine –  Avijacija NATO-a srušila drumsko-železnički "Žeželjev most", već oštećen u tri napada prethodnih dana. Time je Novi Sad ostao i bez poslednjeg od tri mosta na Dunavu, a uništenjem tog monumentalnog mosta - životnog dela arhitekte Branka Žeželja, puštenog u saobraćaj u oktobru 1961, prekinuta je i najkraća železnička veza između zemalja centralne i severne Evrope sa Bliskim istokom.

1999. godine - U petom vazdušnom napadu na hemijsku industriju "Milan Blagojević" u Lučanima avijacija NATO-a je sa 12 projektila uništila i poslednje preostale pogone tog kompleksa, koji je zapošljavao 4.000 ljudi.

2000. godine –  U Beogradu je ubijen direktor Jugoslovenskog aerotransporta (JAT) Žika Petrović.

2002. godine – Rusija je saopštila da su ruske trupe ubile jednog od najtraženijih ljudi u zemlji Kataba, čečenskog lidera arapskog porekla, za koga se sumnjalo da ima bliske veze sa terorističkom mrežom Osame bin Ladena al Kaidom.

2005. godine – U okviru bliskoistočne turneje predsednik Rusije Vladimir Putin posetio je Egipat i Izrael. On je prvi i jedini ruski, odnosno sovjetki lider koji je posetio Egipat u poslednjih 40 godina i prvi ruski zvaničnik koji je posetio Izrael.

2008. godine –  Filozof Milan Kangrga,  utemeljivač i višedecenijski šef i profesor Katedre za etiku zagrebačkog Filozofskog fakulteta, preminuo je u 85. godini. Bio je jedan od osnivača Hrvatskog filozofskog društva (1957), časopisa „Praksis“ i Korčulanske ljetnje škole (1963). Autor  je četrnaest knjiga i mnoštva članaka ( „Etički problemi u delu Karla Marksa“, “Etika ili revolucija“, „ Praksa-vrijeme-svijet“).

2009. godine –  Svjetska zdravstvena organizacija saopštila je da bi novi oblik gripa AH1N1, od koga je u Meksiku umrlo 68 osoba, mogao da preraste u pandemiju.

2010. godine –  Britanski književnik Alan Silito, poznat po prikazu porodičnih problema i posleratne stvarnosti siromašnih Britanaca, umro je u 83. godini. Silito je sredinom prošlog veka bio član književne grupe “gnevni mladi ljudi”, njegov najpoznatiji roman je “Subotom uveče, nedeljom ujutru” iz 1958. godine i kratka priča “The Lonelineness Of The Long Distance Runner” iz 1959. godine. Oba dela kasnije su pretočena u filmove.

2015. godine –  Više od 8.000 ljudi poginulo je u razornom zemljotresu magnitude 7,9 stepeni po Rihteru koji je pogodio Nepal. Povređeno je 16.000 ljudi i uništeno 300.000 kuća. To je bio najgori potres u ovoj zemlji u poslednjih 80 godina.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!