Vest: Na današnji dan - 14. Mart -

1489. godine – Kraljica Kipra, Venecijanka Katarina Kornaro, poslednja vladarka iz dinastije Lizinjan, ustupila je svoju kraljevinu Mletačkoj Republici.

1558. godine – Nemački car Ferdinand I uzeo je titulu Svetog rimskog cara bez uobičajenog papinog krunisanja.

1776. godine - Rođena Eustahija Arsić, "prva slavjanoserbska spisateljica". Od najranijeg obrazovanja u rodnom Iloku vaspitavana je u duhu prosvećenosti, što je uočljivo u njenim delima. Interesovala se za prirodne nauke i bila je pobornik modernog vaspitanja žena. Napisala je dve poučne knjige, u kojima se prepliću stihovi i proza: "Sovjet maternij oboega pola junosti serbskoj i valahijskoj" i "Poleznaja razmišlenija o četireh godištnih vremeneh".

1791. godine - U Beču izašao prvi broj "Serbskih novina". Štampao ih je grčki patriota Markides Puljo, saradnik grčkog pjesnika i revolucionara Rige od Fere. List je izlazio utorkom i petkom do kraja 1792. godine.

1803. godine - SAD od Francuske za 15 miliona dolara otkupile njenu koloniju Luizijanu, teritoriju od 123.667 kilometara kvadratnih.

1804. godine – Rođen je austrijski kompozitor Johan Štraus Stariji koji je bečkom valceru dao oblik i znatno doprineo njegovoj popularnosti. Komponovao je više od 150 valcera, od kojih je najpoznatiji “Lorelaj-Zvuci Rajne”, veliki broj marševa, među kojima i čuveni “Marš Radecki”, polke, kadrile.

1820. godine – Rođen je Vitorio Emanuele II , poslednji kralj Sardinije od 1849. godine i prvi kralj ujedinjene Italije od 1861. godine do smrti 1878. godine. Popularni “padre della patria”, Vitorio Emanuele II je uveo parlamentarno uređenje u Italiji.

1844. godine - Karlos Antonio Lopes proglašen za prvog ustavnog predsednika Paragvaja.

1864. godine – Engleski istraživač Samjuel Bejker otkrio je drugi izvor reke Nil u istočnoj Africi i nazvao ga Albertovo jezero.

1879. godine – Rođen nemački fizičar jevrejskog porekla Albert Ajnštajn, najistaknutiji teoretičar fizike u 20. veku, tvorac teorije relativiteta, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1921. Studirao je matematiku i fiziku na Politehnici u Cirihu, gde je dobio švajcarsko državljanstvo i oženio se srpskom matematičarkom Milevom Marić. Vanredni profesor u Cirihu postao je 1909. godine, a 1914. godine direktor Kajzer-Vilhelmovog instituta u Berlinu i član Pruske akademije nauka. Iz Nemačke je emigrirao u SAD 1933. godine, posle dolaska nacista na vlast. Među velikim imenima nauke bio je jedan od najupornijih u osudi rata i fašizma. Za vreme boravka u Americi skreće pažnju predsedniku Ruzveltu da bi Nemačka mogla prva da napravi atomsku bombu. Posle početnih ispitivanja, Amerikanci pokreću projekat “Menhetn” za pravljenje atomske bombe, mada se u njega ne uključuje i sam Anštajn.  Objavio je 1905. godine specijalnu, a 1916. godine opštu teoriju relativnosti. Objasnio je zakon fotoelektričnog efekta pomoću kvantne teorije. Razvio je teoriju fizičkog polja, tražeći vezu među gravitacionim i elektromagnetnim poljima. Rasprave o osnovanosti teorije relativiteta još nisu zaključene, ali je nesumnjivo da je njegov naučni rad izmenio predstavu o svetu i vasioni i postavio temelj novih nauka. Dela: "Osnovi opšte teorije relativnosti", "O specijalnoj i opštoj teoriji relativnosti", "Značenje relativnosti", "Teorija Braunovih kretanja", "Elektrodinamika tela u kretanju", "Evolucija fizike", "Moja slika sveta", "Ideje i mišljenja".  Ostao je upamćen kao jedan od najsuperiornijih intelektualaca svog vremena. Danas postoji jedinica koja se koristi u fotohemiji, „Anštajn” a hemijski element čiji je redni broj 99 pod naziva se ajnštajnijum.

1883. godine – Umro nemački filozof jevrejskog porekla Karl Hajnrih Marks, najveći teoretičar socijalističke misli i istaknuti vođa zapadnoevropskog radničkog pokreta u 19. veku. Završio je studije filozofije u Berlinu, a u 23. godini je doktorirao filozofiju na Univerzitetu u Jeni sa izvanredno ocenjenom disertacijom "Razlika između Demokritove i Epikurove filozofije prirode". Odustajući od univerzitetske karijere, posvetio se publicističkom radu u "Rajnskim novinama", čiji je glavni urednik postao 1842. godine. Pruske vlasti su 1843. godine zabranile list, posle čega je otišao u Francusku i otad je, s kraćim prekidima, ceo život proveo u emigraciji, najduže u Engleskoj, gde je i umro. Od septembra 1844. godine do kraja života družio se i sarađivao s nemačkim filozofom Fridrihom Engelsom. S njim je 1847. godine u Londonu osnovao Savez komunista, prvu revolucionarnu radničku organizaciju. Drugi kongres Saveza komunista zadužio ga je da napiše sažet program organizacije i u saradnji s Engelsom 1848. godine izdao je brošuru "Manifest Komunističke partije". Pod njegovim uticajem 1864. godine je osnovana Prva internacionala. Napisao je niz kapitalnih dela iz ekonomije, filozofije, istorije i sociologije. Dela: "Prilog jevrejskom pitanju", "Prilog kritici Hegelove filozofije prava", "Kritika Hegelove filozofije državnog prava", "Ekonomsko-filozofski rukopisi", "Teze o Fojerbahu", "Klasne borbe u Francuskoj 1848 - 1850", "Građanski rat u Francuskoj", "Kapital - kritika političke ekonomije".

1891. godine – Podmornica “Monarh” je postavila telefonski kabl na dnu kanala Lamanš, pripremajući prvu telefonsku vezu Velike Britanije s kontinentom.

1903. godine - Umro srpski pisac i diplomata Matija Ban, član Srpske kraljevske akademije, profesor beogradskog Liceja i šef presbiroa u vreme kneza Aleksandra Karađorđevića. U Srbiji je bio veoma cenjen. Bio je jedan od prvih katolika koji se izjašnjavao kao Srbin a od 1858. godine postaje redovan član SANU. Dela: drame "Smrt Uroša Petog", "Kralj Vukašin".

1908.  godine - Rođen srpski političar i publicista cincarskog porekla Konstantin Koča Popović, učesnik građanskog rata u Španiji, jedan od organizatora ustanka u Srbiji u Drugom svetskom ratu. Studije filozofije je završio na Sorboni u Parizu. Kao izraženi nadrealista često je zapadao u sukob sa vlastima u Jugoslaviji, pa je tako sa Oskarom Davičom i Đorđem Jovanovićem uhapšen i odveden u Sremsku Mitrovicu na robiju. Tokom 1933. godine priključuje se ilegalnoj Komunističkoj partiji. Tokom španskog građanskog rata borio se na strani republikanske armije do njenog sloma, kada interniran u logor u Sen Seprijenu. Bio je na istaknutim vojnim položajima u Narodnooslobodilačkom ratu - od komandanta Prve proleterske brigade do načelnika Generalštaba JNA. Dok je komandovao Prvom proleteskom jedinicom odigrao se Igmanski marš kao i bitka na Sutjesci. Od 1953. godine do 1964. godine bio je šef jugoslovenske diplomatije, a od septembra 1966. godine do aprila 1967. godine potpredsednik SFRJ. Posle obračuna Josipa Broza s tzv. liberalima u Srbiji 1972. godine je odstranjen iz političkog života.

1912. godine - Umro ruski fizičar Pjotr Nikolajevič Lebedev, profesor Moskovskog univerziteta. Proučavao je pritisak svetlosti, dokazavši postojanje mehaničkog impulsa kod svetlosnih zraka, što je od velikog značaja za razumevanje kosmičkih pojava. Bavio se teorijom magnetizma, a proučavao je i zemljino magnetsko polje. Učestvovao je osnivanju instituta za fiziku u Moskvi, koji se danas naziva Lebedevljev institut za fiziku Ruske akademije nauka. Dela: "Sila pritiska svetlosti na gasove", "Magnetometrijsko proučavanje obrtnih tela".

1914. godine - Carigradskim mirom Srbije i Turske dopunjen Londonski sporazum kojim je okončan Prvi balkanski rat. Srbija i Turska uspostavile odnose, riješena su pitanja vraćanja zarobljenika, državljanstva stanovnika ustupljenih oblasti, status muslimana.

1932. godine – Rođen srpski pisac, novinar i filmski radnik Miroslav Mika Antić, izuzetan liričar i inventivan dečiji pesnik. U pesme je uneo raznovrsnost jezika banaćanskih seljaka. Za 35 godina stvaralaštva objavio je više od 30 knjiga, a radio je i na filmovima "Sveti pesak", "Doručak s đavolom". Miroslav Antić živeo je boemskim životom, voleo kafane i provodio je u njima dosta vremena. Zbog alkohola i cigareta u poznijim godinama bio je lošeg zdravlja i imao je oslabljeno srce. Dela: zbirke pesama "Ispričano za proleća", "Plavo nebo", "Roždestvo tvoje", "Psovke nežnosti", "Garavi sokak", "Koncert za 1001 bubanj", "Kikinda", pesme za decu "Plavi čuperak", "Poslednja bajka", Nasmejani svet", "Šašava knjiga", "Prva ljubav", "Svašta umem", radio-drame "Otužni marš", "Povečerje". Za svoj svestrani umetnički rad, Miroslav Antić je dobitnik mnogih nagrada iz oblasti poezije, novinarstva i filma. Ljubavni stihovi Miroslava Antića bili su i ostali inspiracija mnogim generacijama ljubitelja poezije u svim republikama bivše Jugoslavije.

1932. godine – Samoubistvo je izvršio američki industrijalac Džordž Istman, jedan od pionira fotografije i filma, osnivač kompanije “Kodak”.

1938. godine – Streljan je ruski revolucionar Nikolaj Buharin. Jedan od vodećih ideologa boljševika je na montiranom procesu proglašen krivim za kontrarevolucionarnu aktivnost i špijunažu i osuđen na smrt u vreme najžešćih staljinovih čistki. Buharin je bio professor političke ekonomije na Univerzitetu u Moskvi. Bio je i jedan od vodećih ideologa Boljševičke partije i glavni urednik lista “Pravda”. Dela : “Imperijalizam i svetska privreda”, “Teorija istorijskog materijalizma”.

1945. godine – Britansko ratno vazduhoplovstvo bacilo je na železnički vijadukt u nemačkom gradu Bilefeld najtežu bombu u Drugom svetskom ratu, “Velikog Slema” teškog 11 tona.

1953. godine – Umro je Klement Gotvald, predsednik Čehoslovačke od 1948. godine, kada su vlast u toj državi preuzeli komunisti. U njegovo vreme staljinističko razdoblje kulta ličnosti dostiglo je vrhunac, a na insceniranim procesima osuđeni su na smrt i streljani neki istaknuti komunisti kao što su Slanski i Klementis.

1976. godine – Egipat je poništio ugovor o prijateljstvu i saradnji sa Sovjetskim Savezom, sklopljen 1971. godine.

1980. godine – U avionskoj nesreći u Varšavi poginulo je 87 ljudi, među kojima 14 članova američkog bokserskog tima.

1983. godine – Članice Organizacije zemalja proizvođača nafte (OPEK) saglasile su se, prvi put od osnivanja te organizacije 1960. godine, da smanje cenu nafte za 15 odsto.

1986. godine – Umro je kompozitor, dirigent i muzički kritičar Mihailo Vukdragović, profesor i rektor Muzičke i potom Umetničke akademije u Beogradu. Kompoziciju i dirigovanje studirao je u Pragu. Najznačajnija dela: simfonijska poema “Put u pobedu”, kantate “Vezilja slobode”, “Svetli grobovi”, “Srbija”, gudački kvarteti, solo pesme.

1991. godine – “Birmingemska šestorka” šest Iraca pogrešno optuženih da su 1974. godine podmetnuli eksplozije u pabove u engleskom gradu Birmingem – oslobođena je posle 16 godina u zatvoru.

1995. godine – Astronaut Norman Tagard postao je prvi Amerikanac koji je poleteo u kosmos ruskom raketom, lansiranom s kosmodroma u Bajkonuru u Kazahstanu.

1997. godine – Umro je američki filmski režiser austrijskog porekla Fred Cineman, dobitnik dva Oskara za filmove “Odavde do večnosti” i “Čovek za sva vremena”. Čuven je i po filmovima “Tačno u podne”, “Starac i more” i “Operacija Šakal”.

2003. godine – Američki predsednik Džordž Buš produžio je sankcije Iraku uvedene 1995. godine, kojima se američkim građanima i preduzećima zabranjuje da ulažu u razvoj iračke naftne industrije. Buš je istovremeno ukinuo sankcije Pakistanu, koje su bile na snazi od vojnog puča 1999. godine.

2004. godine – Pobedom na izborima predsednik Rusije Vladimir Putin obezbedio je drugi četvorogodišnji mandat.

2006. godine – Umro je bivši predsednik Estonije Lenart Meri, ključna ličnost pokreta za nezavisnost te baltičke zemlje. Bio je prvi predsednik Estonije, nakon sticanja nezavisnosti 1992. godine.

2012. godine – Međunarodni krivični sud proglasio je vođu pobunjenika Demokratske Republike Kongo Tomasa Lubangu krivim za regrutovanje dece vojnika u ratovima 2002-2003. godine.

2018. godine –  U 74. godini života, preminuo je Stiven Hoking, poznati fizičar i naučnik, Unapredio je razumevanje prostora, vremena i prostor-vremesingulariteta. Svetsku slavu stekao je radom na teoriji o crnim rupama i otkriću da one emituju takozvanu "Hokingovu radijaciju".  Pored naučnog rada, Stiven je ostao upamćen po tome što je pobedio sve izglede i sa teškom i retkom neuromotornom bolešću- ALS živeo više od 50 godina.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!