Vest: Na današnji dan - 13. Mart -

1325. godine – Asteci su osnovali svoju naseobinu Tenočtitlan, kasnije prestonicu Asteškog carstva, na mestu gde je današnji grad Sijudad Meksiko.

1567. godine – Nemački plaćenici koje je unajmila holandska vladarka Margareta od Parme ubili su 2.000 kalvinista.

1572. godine – U Starigradu na ostrvu Hvar umro je Petar Hektorović, autor speva “Ribanje i ribarsko prigovaranje”, izuzetno vrednog književno-istorijskog dokumenta, u kojem je Hektorović, pored autobiografskih zabeležio i dragocene etnografske podatke, kao i neke narodne lirske i epske pesme, među kojima i srpsku narodnu pesmu “Kraljević Marko i brat mu Andrijaš”. Preveo je spev “Remedia amoris” rimskog pesnika Ovidija.

1733. godine - Rođen engleski hemičar i filozof Džozef Pristli, koji je otkrio kiseonik, amonijak, hlorovodonik, azot-oksid, ugljen-dioksid i sumpornu kiselinu. Bio je vatreni pristalica Francuske revolucije i ogorčeni protivnik ateizma prosvetitelja - verovao je u besmrtnost duše. Dela: "Hartlijeva teorija o ljudskom duhu na principima asocijacije ideja", "Sokrat i Isus", "Istorija i sadašnje stanje elektriciteta".

1741. godine - Rođen austrijski car Josif Drugi, apsolutista i sin carice Marije Terezije i njen savladar. U interesu buržoazije, na koju se oslanjao u borbi protiv feudalaca i Rimokatoličke crkve, proveo je reforme, oslobodivši seljake vezanosti za zemlju i lične zavisnosti od feudalaca, ali ih je ipak ostavio pod vlašću vlastelinskog suda. Počeo je da oporezuje i plemstvo i sveštenstvo, a 1781. godine je izdao "Patent o toleranciji" kojim je nekatolicima dozvolio slobodu veroispovijesti i pristup u državnu i javnu službu, ali je istovremeno jačao apsolutizam i provodio germanizaciju. Reforme su posebno pozdravili Srbi u Vojvodini, jer je trebalo da ih u verskom i građanskom pogledu izjednače sa rimokatolicima. Zaplašen Francuskom revolucijom, poništio je mnoge reforme, a njegov brat i naslednik Leopold Drugi je posle smrti Josifa Drugog 1790. godine sve vratio u pređašnje stanje.

1781. godine – Engleski astronom nemačkog porekla Vilijam Heršel otkrio je sedmu planetu Sunčevog sistema, koja je kasnije nazvana Uran.

1809. godine – Posle neuspeha u ratu s Rusijom i Danskom 1808, oficirskom zaverom zbačen je s prestola švedski kralj Gustav IV.

1848. godine – Pod pritiskom demonstracija i pobune u Beču austrijski kancelar Klemens Meternih podneo je ostavku. Kancelar je pobegao u Veliku Britaniju, a hiljadama gnevnih Bečlija koje su opkolile dvor car Ferdinand I je obećao ustav.

1860. godine - Rođen austrijski kompozitor i muzički pisac Hugo Filip Jakob Volf, poznat po knjigama pjesama, posebno po "Knjizi španskih pjesama" i "Knjizi Geteovih pjesama". Komponovao je solo pjesme na stihove Hajnriha Hajnea, Johana Volfganga Getea, Jozefa fon Ajhendorfa, španskih i italijanskih pjesnika.

1865. godine – Tokom Američkog gradjanskog rata Kongres Konfederacije, pod predsednikom Džefersonom Dejvisom, žestokim protivnikom ukidanja ropstva, doneo je zakon kojim je robovima dozvoljeno, u zamenu za slobodu, da budu vojnici u južnjačkoj armiji.

1871. godine - Rođen srpski general i vojni pisac Živko Pavlović, član Srpske kraljevske akademije, učesnik oba balkanska i Prvog svetskog rata. U Prvom balkanskom ratu bio je načelnik štaba Primorskog kora, koji je opsedao Skadar, a u Drugom načelnik Operativnog odeljenja srpske Vrhovne komande. U Prvom svetskom ratu bio je jedan od najbližih saradnika vojvode Radomira Putnika, a kao pomoćnik načelnika Štaba Vrhovne komande rukovodio je povlačenjem srpske vojske kroz Crnu Goru i Albaniju. Na Solunskom frontu je 1916. godine i 1917. godine komandovao Šumadijskom divizijom. Posle rata je unapređen u čin generala 1919. godine. Iste godine je postao upravnik Vojne akademije u Beogradu, da bi 1920. godine postao pomoćnik komandanta Prve armijske oblasti i komandant Jadranske divizijske oblasti. Penzionisan je 1923. godine zbog neslaganja s kraljem Aleksandrom Prvim Karađorđevićem. Na predlog Jovana Cvijića, izabran je za redovnog člana Srpske kraljevske akademije 1921. godine. Uvršćen u red najvećih vojskovođa srpske i jugoslovenske istorije. Dela: vojne studije "Bitka na Jadru avgusta 1913. godine", "Opsada Skadra 1912-1913.", "Bitka na Kolubari" u dva toma, "Beogradska operacija".

1881. godine – U atentatu u Petrogradu ubijen je ruski car Aleksandar II. Atentat su izvršili članovi tajnog terorističkog udruženja “Narodna volja”.

1895. godine - U Njujorku izgorjela laboratorija srpskog pronalazača Nikole Tesle i tako je nestala ogromna naučna baština koju je on godinama stvarao.

1903. godine - Rođen srpski geolog Kosta Petković, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti, upravnik Geološkog zavoda i Geološkog instituta, urednik "Geoloških anala Balkanskog poluostrva", "Zbornika" i "Glasnika Geološkog instituta SANU". Objavio je više od 200 naučnih radova i izradio prvu geološku kartu Jugoslavije po internacionalnoj normi. Dela: "Geološki sastav i tektonski sklop Suve planine", "Geološki sastav i tektonski sklop Majdanpeka", "Geologija okoline Dubrovnika", "Geološka građa Jugoslavije i njen uticaj na obrazovanje rudnih ležišta, reljefa i razvoj privrede", "Mezozoik Jugoslavije I-IV", "Trusna katastrofa u Skoplju 26. jula 1963, I-III", "Studija seizmo-tektonske karakteristike teritorije Crne Gore".

1906. godine – Umrla je Suzan Entoni, začetnica i vođa pokreta za prava žena u SAD. Napisala je “Istoriju ženskog prava glasa”.

1928. godine – Posle pucanja brane “St. Frensis”, oko 60 kilometara severno od Los Anđelesa, u vodi koja je preplavila dolinu utopilo se više od 450 ljudi.

1946. godine – Pripadnici jugoslovenske službe Državne bezbednosti uhapsili su generala i komandanta kraljevske vojske u Drugom svetskom ratu Dragoljuba Dražu Mihailovića. Na suđenju pred Vojnim sudom u Beogradu Mihailović je osuđen na smrt zbog izdaje. Streljan je 17. jula iste godine.

1972. godine – Velika Britanija i Kina saglasile su se da razmene ambasadore 22 godine pošto je London priznao vladu u Pekingu. Britanci su zatvorili konzulat na Tajvanu.

1975. godine – Umro je Ivo Andrić, jedan od najvećih jugoslovenskih pisaca 20. veka, čije je delo donelo ugled i međunarodno priznanje jugoslovenskoj književnosti. On je jedini jugoslovenski književnik dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1961. godine. Kao gimnazijalac, bio je vatreni pobornik integralnog jugoslavenstva, pripadnik je nacionalističkog pokreta Mlada Bosna i strastveni je borac za oslobođenje južnoslovenskih naroda Austrougarske monarhije. Školovao se u Sarajevu, Zagrebu, Beču, Krakovu i Gracu gde je odbranio doktorsku disertaciju. U književnost ulazi 1911. godine pesmama u prozi. Svoju uspešnu diplomatsku karijeru započinje početkom 1920. godine. Tokom 1939. godine doživljava politički vrhunac postavljanjem za opunomoćenog minister i izvanrednog poslanika Kraljevine Jugoslavije u Berlinu. Nakon bombardovanja Jugoslavije 7. aprila 1941. godine, Andrića su penzionisali i on živi u iznajmljenoj sobi u Beogradu gde do kraja rata završava dela “Travnička hronika” i “ Na Drini ćuprija”. Redovan član SANU postaje 1946. godine. „Za epsku snagu“ kojom je „oblikovao motive i sudbine iz istorije svoje zemlje“, Ivo Andrić 1961. godine dobija Nobelovu nagradu. Besedom „O priči i pričanju“  zahvalio je na priznanju a celu nagradu iz dva dela poklanja bibliotekarskom fondu Bosne i Hercegovine.  Najznačajnija dela: “Ex ponto”, “Znakovi pored puta”, “Na Drini ćuprija”, “Travnička hronika”, “Gospođica”, “Prokleta avlija”, “Nemiri”, “Most na Žepi”, “Razgovor sa Gojom”, “Jelena žena koje nema”. Sahranjen je u Aleji velikana na Novom groblju u Beogradu. 

1986. godine - Kosmonauti Vladimir Solovjov i Leonid Kizim postali prvi članovi posade sovjetske kosmičke stanice "Mir".

1990. godine – Sovjetski parlament izglasao je uvođenje višepartijskog sistema, nakon 72-godišnjeg monopola na vlast Komunističke partije.

1992. godine – U zemljotresu na istoku Turske je poginulo najmanje 570 ljudi.

1993. godine - Umro srpski slikar i istoričar umetnosti Pavle Vasić, profesor Filozofskog fakulteta i Univerziteta umetnosti u Beogradu. Slikarstvo je učio u Umetničkoj školi u Beogradu, privatnoj školi Jovana Bijelića. Dela: "Uvod u likovne umetnosti", "Doba baroka", "Anastas Jovanović", "Dimitrije Avramović", "Uroš Knežević", "Nošnja naroda Jugoslavije kroz istoriju", "Uniforme srpske vojske 1808-1918.", "Primenjena umetnost kod Srba", "Umetnički život, 1 i 2".

1995. godine – U Beogradu je u 72. godini umro popularni pozorišni i filmski glumac Mija Aleksić. Kao mali preživeo je streljanje u Kragujevcu. Bio je član Narodnog pozorišta u Beogradu i Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Ukupno je odigrao oko 290 uloga a među najpoznatijim ulogama su mu u “Servisnoj stanici”, “Ogledala građanina pokornog”, “Deset zapovesti”, “Užička republika”, “Maratonci trče počasni krug”, “Čovek sa četiri noge”, “Varljivo leto”. Za svoja ostvarenja nagrađen je svim najvećim društvenim priznanjima: Dobričin prsten, Statueta ćuran, Nušićeva nagrada i Sterijina nagrada. Na danima “Mije Aleksića” u Gornjem Milanovcu, u glumčevu čast je 2018. godine ustanovljena nagrada “Mija Aleksić” koja se dodeljuje glumcu za izuzetan doprinos umetnosti glume, čiji je prvi dobitnik Nenad Jezdić. Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.

1996. godine - Umro Kšištof Kišlovski, poljski filmski i TV režiser. Kišlovski je bio jedan od najuticajnih savremenih poljskih filmskih režisera i scenarista,. Njegova najpoznatija dela svakako su ciklus kratkih televizijskih filmova “Dekalog” i filmska trilogija “Tri boje”.

1998. godine – Predsednik Južne Koreje Kim Dae Džong, koji je i sam bio zatvaran zbog političkih uverenja, doneo je odluku o masovnoj amnestiji koja je obuhvatila preko pet miliona osoba, od političkih zatvorenika do pijanih vozača kojima su bile oduzete vozačke dozvole.

1999. godine – Na Kosovu, u eksplozijama bombi u centru Podujeva i na pijaci u Kosovskoj Mitrovici poginulo je šestoro i ranjeno više od 50 ljudi, a u napadima oružane formacije kosovskih Albanaca “Oslobodilačka vojska Kosova” kod Vučitrna poginula su dva pripadnika Vojske Jugoslavije.

2002. godine – Vlada Angole je proglasila jednostrano primirje u 27-godišnjem građanskom ratu sa pobunjenicima-pripadnicima Nacionalne Unije za nezavisnost Angole UNITA.

2004. godine – Umro je austrijski kardinal Franc Kenig, poznat po zalugama u povezivanju vera. On je godinama radio na uspostavljanju veza između Vatikana i komunističkih država. Na njegovu inicijativu 1964. godine osnovana je Fondacija “Pro orijente”, koja se bavi dijalogom između rimokatoličke i pravoslavne crkve.

2013. godine – Novi papa postao je Argentinac Horhe Mario Bergoljo, koji je izabrao ime papa Franja. Na mesto poglavara Rimokatoličke crkve izabran je pošto se njegov prethodnik Benedikt Šesnaesti povukao sa te dužnosti 28. februara.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!