Na današnji dan - 13. April -
1519. godine – Rođena je
francuska kraljica italijanskog porekla Katarina de Mediči, ćerka gospodara
Firence Lorenca II Medičija. Posle smrti muža Anrija II od 1560. godine vladala
je Francuskom kao regentkinja. Po njenom nalogu izvršen je 1572.
godine pokolj više hiljada hugenota poznato kao Vartolomejska noć.
1598. godine – Francuski
kralj Henri IV potpisao je Nantski edikt, kojim se hugenotima – “protestantima”
priznaju ista prava kao i katolicima. Nantski edikt, neprijateljski primljen od
katolika, ukinuo je Luj XIV 18. oktobra 1685. godine.
1605. godine – Umro je ruski car
Boris Godunov. Na vlast je došao ubistvima i spletkama iako nije bio prvi u
redu za titulu. Njegov život inspirisao je Aleksandra Puškina da napiše dramu
“Boris Godunov”, a Modesta Musorgskog da komponuje istoimenu operu.
1695. godine – Umro je francuski
pesnik i basnopisac Žan de Lafonten. Ogledao se u svim književnim rodovima ali je
u istoriju književnosti ušao delom “Basne” objavljenim u 12 knjiga. Godine
1684. godine izabran je za člana Francuske akademije. Ostala dela: “Adonis”,
“Ljubav Psihe i Kupidona”.
1743. godine – Rođen je američki
državnik i pravnik Tomas Džeferson osnivač Demokratske stranke, treći
predsednik SAD. Jedan je od glavnih autora “Deklaracije o nezavisnosti” koja je
usvojena 4. jula 1776. godine. Svoje robove je oslobodio ali nije uspeo da
izdejstvuje oslobanje svih robova.Od Napoleona I kupio je 1803. godine
Luizijanu. Na mestu predsednika ostao je dva mandata.
1832. godine – Rođen je srpski slikar
Stevan Todorović, član Srpske kraljevske akademije. Naslikao je oko 30
istorijskih kompozicija, oko 700 ikona i oko 300 portreta savremenika, među
kojima Kornelija Stankovića, Đure Daničića, Vladana Đorđevića, kraljice
Natalije. Osnovao je 1857. godine prvu Slikarsku školu u Beogradu. Dao je
veliki doprinos razvoju srpske kulture.
1848. godine – Sicilija je
proglasila nezavisnost od Napuljske kraljevine.
1869. godine – U Pančevu je
izašao prvi broj nedeljnika “Pančevac”. U ovom listu objavljen je prvi prevod
na srpski jezik “Komunističkog manifesta”. List je više puta zabranjivan i
obnavljan.
1885. godine – Rođen je mađarski
filozof i književni kritičar Đerđ Lukač. Bio je ministar u vladi Imre Nađa
1956. godine, a posle njegovog pada privremeno je proteran u Rumuniju. Kasnije
se povukao iz javnog života. Dela: “Razarenje uma”, “Estetika”.
1892. godine – Rođen je
britanski maršal avijacije Artur Haris Bombaš, poznat po taktici
“tepih-bombardovanja” koja je u Drugom svetskom ratu primenjena na Keln, Berlin i
Drezden.
1898. godine – Marija Kiri Sklodovska otkrila je novi element
koji je dobio naziv radij. Ovim otkrićem postavljeni su temelji nauke o
radioaktivnosti.
1904. godine - Umro ruski slikar Vasilij Vasiljevič
Vereščagin, koji se najviše iskazao inspirišući se ratnim motivima. Slikarstvo
je učio na Akademiji u Petrogradu, a usavršavao u Parizu.
1906. godine – U Dablinu je
rođen irski književnik Samjuel Beket, uz Joneska i Ženea najznačajniji
predstavnik “teatra apsurda”. Živeo je u Francuskoj i pisao na francuskom
jeziku, smatrajući da se na stranom jeziku može pisati bez stila, što je njegov
ideal. Najpoznatije delo – “Čekajući Godoa” a ostala
dela: roman "Marfi", trilogija "Moloa", "Malone
umire", "Neimenljivi", drame "Kraj igre", "Poslednja
traka", "Srećni dani", "Igra". Godine
1969. dobio je Nobelovu nagradu za književnost.
1919. godine – Britanske trupe
su u Amritsaru masakrirale oko 380 Indusa, pristalica vođe pokreta za
nezavisnost Indije Mahatme Gandija.
1922. godine – Rođen je
tanzanijski državnik Džulijus Kambarage Njerere, jedan od lidera pokreta
nesvrstanih i jedan od osnivača Organizacije afričkog jedinstva. Tokom
političke karijere ima je uspeha u organizaciji zdravstva i obrazovanja.
Položaj napušta 1985. godine, posle čega je imao savetodavnu ulogu u mnogim
zemljama Afrike.
1941. godine – Rusija i Japan su
potpisale sporazum o neutralnosti u Drugom svetskom ratu.
1941. godine - U Drugom svetskom ratu mađarski fašisti počeli
teror u Bačkoj i za nekoliko dana ubili oko 3.000 civila, mahom Srba.
1945. godine – Sovjetske
trupe pod maršalom Fjodorom Tolbuhinom u Drugom svetskom ratu oslobodile
su Beč. Pad "druge prestonice" Trećeg rajha
omogućio je opkoljavanje nacističkih snaga u Berlinu, koji je pao tri sedmice
kasnije.
1945. godine – Teškim zapaljivim
bombama američko vazduhoplovstvo u Drugom svetskom ratu uništilo je veliki deo
Tokija.
1961. godine - Generalna skupština UN osudila politiku
aparthejda u Južnoj Africi.
1963. godine – Rođen je Gari
Kasparov, ruski šahista. U 23 godini postao je svetski šampion, najmlađi u
istoriji šaha. Titulu je preuzeo od zemljaka Anatolija Karpova.
1964. godine – Američki filmski
glumac Sidni Poatje dobio je Oskara za film “Poljski ljiljani”, prvi crnac koji
je dobio ovo visoko filmsko priznanje.
1966. godine – U udesu
helikoptera poginuo je predsednik Iraka Abdul Salam Arif.
1975. godine – Vojnim pučem u
Čadu zbačen je sa vlasti, a potom ubijen, predsednik Fransoa Tombalbaje. Vlast
je preuzelo Vrhovno vojno veće kojim je predsedavao Feliks Malum.
1975. godine – Pripadnik
hrišćanske milicije u predgrađu Bejruta ubio je u autobusu 22 Palestinca. Taj
napad smatra se početkom građanskog rata u Libanu.
1979. godine - Dva dana posle ulaska u Kampalu armije
Tanzanije i snaga opozicije i pada diktatora Idija Amina Dade formirana
privremena vlada Ugande. Amin je 1971. godine oborio predsednika Miltona Obotea
i tokom vladavine je likvidirao najmanje pola miliona sunarodnika. U oktobru
1978. godine napao je Tanzaniju, ali je izvukao deblji kraj.
1981. godine – Novinarka
Vašington posta Dženet Kuk dobila je Pulicerovu nagradu za priču o
osmogodišnjem narkomanu. Dva dana kasnije Kuk je vratila nagradu, nakon
priznanja da je priču izmislila.
1990. godine - U uzaludnom pokušaju da spreči otcepljenje
Litvanije predsednik SSSR Mihail Gorbačov baltičkoj republici zapretio
ekonomskim embargom ako za dva dana ne povuče deklaraciju o nezavisnosti.
1990. godine – Sovjetski Savez je
priznao odgovornost za masakr više hiljada Poljaka 1940. godine u Katinskoj
šumi.
1995. godine – Ukrajina je
pristala da do 2000. godine zatvori nuklearni reaktor u Černobilju, poznat po
tome što je 1986. godine izazvao ogromno radioaktivno zagađenje.
1996. godine – U Briselu je
završena donatorska konferencija za posleratnu Bosnu i Hercegovinu na kojoj je
obećana jedna milijarda i 230 miliona dolara pomoći za obnovu zemlje.
1997. godine – Nakon dužeg
odlaganja papa Jovan Pavle II posetio Sarajevo. Duž puta kojim je trebalo da
prođe njegova motorizovana kolona pronađene su sveže postavljene mine.
1999. godine – Bombardovan nacionalni park Kopaonik, Priština,
Beograd, Čačak, Kruševac. Oštećena su dva mosta, pravoslavno groblje i Vojno
medicinska akademija.
1999. godine – Doktor Džek
Kervorkian, američki lekar koji se javno zalagao za lekarski potpomognutu
eutanaziju, osuđen je na 10 do 25 godina zatvora za pomoć u samoubistvu
Tomasa Jouka, koje je izvršeno godinu dana ranije i snimljeno na video kaseti.
2002. godine – Stalni Arbitražni
sud u Hagu doneo je pravosnažnu odluku kojom je definisana 1.000 kilometara
dugačka granica izmedju Etiopije i Eritreje, čime je okončan sukob koji je
kulminirao dvogodišnjim ratom između te dve afričke zemlje.
2006. godine – U Italiji je
umrla je književnica škotskog porekla, Mjuriel Spark, najpoznatija po svom delu
“Mladost gospođice Džin Brodi”.
2008. godine – Umro je
američki fotoreporter Bert Glin, koji je tokom svoje karijere zabeležio mnoge
značajne događaje iz vremena hladnog rata, uključujući ulazak Fidela Kastra u
Havanu 1959. godine i posetu Nikite Hruščova SAD iste godine. Bio je
dugogodišnji fotograf agencije Magnum.
2009. godine – Nedeljnik “Pančevac” jedan od najstarijih lokalnih listova u Srbiji, obeležio je 140. godišnjicu postojanja.
2015. godine – Umro je Ginter
Vilhelm Gras, nemački književnik, dobitnik Nobelove nagrade za kniževnost 1999.
godine. Njegovi najpoznatiji romani su “Limeni doboš”, “Mačka i miš”i
“Pseće godine”, novela “Hodom raka” i autobiografija “Čisteći luk”. Kad je 2006.
godine priznao da je pred kraj Drugog svetskog rata bio u elitnim SS jedinica,
poštojala je mogućnost da mu se oduzme Nobelova nagrada ali na kraju ipek to
nije učinjeno.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!