Vest: Na današnji dan - 12. Mart -

641. godine – Kineska princeza Ven Čeng se udala za vladara Tibeta, na osnovu čega je kasnije Kina polagala pravo na suverenitet nad tom južnom planinskom oblašću.

1507. godine – Kao najamnik kralja od Navare poginuo italijanski general Čezare Bordžija, zbačeni vojvoda od Romanje, vanbračni sin pape Aleksandra Šestog. Uz pomoć francuskih trupa i očevu podršku posle tri vojna pohoda od 1499. godine do 1502. godine slomio je otpor feudalnih dinasta italijanske pokrajine Romanja. U delu "Vladalac" Nikolo Makijaveli ga je veličao, tvrdeći da samo vladar s takvom bezobzirnošću može da ujedini Italiju. Posle smrti Aleksandra Šestog 1502. godine Čezare je morao da napusti Romanju, uhapšen je, ali je pobegao i našao utočište kod kralja od Navare.

1537. godine – Turci su zauzeli dalmatinsko utvrđenje Klis koje je dugo odolevalo turskom nadiranju iz Bosne. U borbi je poginuo i legendarni senjski kapetan i kliški knez Petar Kružić. Iste godine Turci su osnovali kliški sandžak koji je obuhvatao celo dalmatinsko zaleđe i deo Bosne.

1832. godine – Rođen je engleski kapetan Čarls Kaningem Bojkot, protiv koga je 1880. godine, dok je upravljao jednim engleskim lendlordstvom u Irskoj, primenjen nenasilni otpor odbijanjem saradnje. Takav vid otpora kasnije je nazvan po njemu – bojkot.

1848. godine – U Beču su izbile velike studentske demonstracije protiv apsolutističkog režima kancelara Klemensa Meterniha što je bio početak revolucije koja je potresla temelje Austrije i dovela do sloma Meternihovog apsolutizma.

1854. godine – Velika Britanija i Francuska su zaključile savez s Otomanskim carstvom protiv Rusije u Krimskom ratu.

1856. godine – Rođen u Kumodražu srpski vojvoda Stepan Stepa Stepanović, jedan od najistaknutijih vojskovođa u dva balkanska i u Prvom svetskom ratu. Posle završene Artiljerijske škole u Beogradu, u srpsko-turskim ratovima od 1876. godine do 1878. godine je iskazao veliku ličnu hrabrost i umešnost u komandovanju. Učestvovao je i u srpsko-bugarskom ratu 1885. godine, a nekoliko godina kasnije je postao profesor istorije na Vojnoj akademiji u Beogradu i pomoćnik načelnika Glavnog generalštaba. U generalski čin je unapređen 1907. godine i postavljen za komandanta Šumadijske divizije, 1908. godine je postao ministar vojske, zatim komandant Drinske, pa Moravske divizije. U Prvom balkanskom ratu je komandovao Drugom armijom u Kumanovskoj bici, posle čega je krajem 1912. godine i početkom 1913. godine učestvovao u opsadi i zauzimanju Jedrena. U Drugom balkanskom ratu uspešno je s Drugom armijom odbranio pravac dolinom Nišave prema Pirotu. U početku Prvog svetskog rata je, zamenjujući načelnika štaba Vrhovne komande vojvodu Radomira Putnika, uspešno proveo mobilizaciju i koncentraciju srpske vojske, a posle Cerske bitke, u septembru 1914. godine njegova Druga armija je upornom odbranom osujetila austrougarsku Petu armiju da forsira Drinu. Potom su u Kolubarskoj bici u drugoj polovini novembra 1914. godine snage pod njegovom komandom vodile teške borbe u području Lazarevca i sprečile austougarske trupe da s juga obuhvate srpsku vojsku i potom u decembarskoj kontraofanzivi učestvovale u izbacivanju austrougarske vojske iz Srbije. Prilikom povlačenja srpske vojske krajem 1915. godine i početkom 1916. godine uspeo je da s Drugom armijom, u sadejstvu s Timočkom vojskom, uspori napredovanje bugarske Prve armije.  Zbog zasluga u Cerskoj bici tokom 1914. godine sa Drugom armijom dobio je čin vojvode, a na Solunskom frontu u septembru 1918.godine Druga armija je, napadajući na glavnom pravcu, u sadejstvu s Prvom armijom, probila neprijateljsku odbranu, potom izbila na bugarsku granicu i prinudila Bugarsku na kapitulaciju.

1868. godine – Skinuta je zabrana s pravopisa Vuka Stefanovića Karadžića i dozvoljena je njegova upotreba. Rešenje o tome doneo je, na osnovu odluke kneza Mihaila Obrenovića, ministar prosvete Dimitrije Crnobarac, bečki i pariski doktor nauka. Zabrana je skinuta četiri godine posle Karadžićeve smrti.

1880. godine – Rođen je veliki srpski pisac i rodoljub Vladislav Petković Dis, koji je uz Simu Pandurovića i Milana Rakića, najznačajniji pesnik srpske moderne s početka 20. veka.  Za vreme Prvog svetskog rata, preživeo je povlačenje preko Albanije, odakle je prebačen na Krf  zatim transportovan u Francusku gde piše svoju poslednju zbirku pesama “Nedovršene pesme”. Pri povratku iz Francuske 1917. godine, Dis se utopio kod Krfa kada je nemačka podmornica torpedovala brod na kojem se nalazio. Objavio je dve zbirke pesama “Utopljene duše” i “Mi čekamo cara”. Danas u čast Vladislava Petkovića Disa mnoge ulice ponele su njegovo ime a svake godine u Čačku održava se manifestacija “Disovo proleće” gde se dođeljuje i jedna od prestižnijih nagrada u njegovu čast.

1881. godine – Rođen je turski državnik Mustafa Kemal, poznat kao Ataturk, prvi predsednik Turske. Pod njegovim vođstvom 1922. godine zbačen je poslednji sultan Muhamed VI, a 1923. godine proglašena republika. Sproveo je značajne reforme koje su bile temelj za stvaranje moderne evropske države. Proklamovao je jednakost svih građana, usvojio agrarnu reformu, doneo savremene zakone, reformisao jezik i pravopis, ukinuo kalifat, odvojio crkvu od države, zabranio nošenje fesa, zara i feredže, dao izborno pravo ženama. U spoljnoj politici je napustio panislamističke ekspanzionističke planove. Jedan je od tvoraca Balkanskog saveza 1934. godine.

1890. godine - Rođen ruski baletski igrač i koreograf Vladimir Fomič Nižinski, možda najveći u istoriji baleta, čija je igračka karijera trajala samo četiri godine, jer je 1917. godine oboleo od neizlečive duševne bolesti. Njegove kreacije niko nije nadmašio, a skokovi u baletu "San o ruži" su, zbog neuobičajene visine i lepote, ušli u legendu kao nedostižan ideal.

1907. godine – U eksploziji ratnog broda “Jena” u francuskoj luci Tulon poginulo je najmanje 118 ljudi.

1913. godine - Kanbera postala prestonica Australije.

1914. godine - Umro američki inženjer Džordž Vestinghaus, pronalazač vazdušne kočnice za lokomotive i tramvaje. Razvio je i sistem železničkih signala i izgradio je turbine za hidroelektranu na Nijagarinim vodopadima, za koju je projekat izradio srpski pronalazač Nikola Tesla i s koje je obezbeđen prenos električne energije na daljinu, zahvaljujući primeni Teslinog pronalaska obrtnih magnetnih polja. Osnovao je 1886.  godine "Vestinghaus ilektrik korporejšn".

1922. godine - Rođen američki pisac Žan Luj Keruak, poznat kao Džek Keruak, najpoznatiji romansijer bitničkog pokreta američkih književnika sredinom 20. veka, kojem je i dao ime. Najčešće teme njegovih romana su seks, droga, misticizam, brzina, kult uživanja i traženje Boga. Najpoznatija dela: romani "Na putu", "Satira u Parizu", putopis "Usamljeni putnik", filozofski traktat "Svete knjige zlatne večnosti".

1925. godine – Umro je kineski revolucionar i državnik Sun Jat Sen, otac moderne Kine i njen prvi predsednik. Godine 1894. godine poveo je borbu za rušenje monarhije, a 1905. godine osnovao Saveznu ligu iz koje je 1912. godine nastala stranka Kuomintang. Nakon njegove smrti vođstvo nad Kuomintangom preuzelo je desno krilo stranke predvođeno Čang Kaj Šekom.

1930. godine - Vođa borbe za nezavisnost Indije Mahatma Gandi otpočeo kampanju građanske neposlušnosti protiv britanske kolonijalne uprave i njene namjere da uspostavi monopol u proizvodnji soli.

1935. godine - Umro srpski fizičar, elektrotehničar, veliki rodoljub i pronalazač Mihailo Pupin, naučnik svetskog glasa. Iz rodnog Idvora u Banatu je 1874. godine, posle školovanja u Pančevu i Pragu, otišao u SAD gde je završio Kolumbija univerzitet u Njujorku, da bi školovanje nastavio u Kembridžu a za tim i u Berlinu gde je odbranio doktorsku disertaciju. Na Kolumbija univerzitetu je potom bio profesor teorijske fizike i 40 godina predsednik Instituta radio-inženjera. Električni rezonator pomoću kojeg je preko istog provodnika mogućan istovremeni prenos vesti na različitim talasnim dužinama bio je prvi od njegovih mnogobrojnih pronalazaka. Najvećim otkrićem - samoindukcionim kalemovima "Pupinovi kalemovi" omogućio je prenos telefonskih razgovora na veliku daljinu. Takođe je otkrio sekundarne radijacije rendgenskih zraka, elektromagnetske detektore, napisao je univerzitetski udžbenik termodinamike. Za naučni rad je 1920. godine odlikovan Edisonovom medaljom, a za knjigu o svom životu, poznatu pod naslovom "Od pašnjaka do naučenjaka", 1924. godine je dobio Pulicerovu nagradu. Počasni doktor je 18 univerziteta, a po njemu beogradski institut od 1946. godine nosi njegovo ime. Mihajlo Idvorski Pupin je i  bio i veliki dobrotvor i zadužbinar: “Fond Pijade Aleksić-Pupin” pri SANU, Fond “Mihajlo Pupin” za školovanje omladine, pomogao “Kolo srpskih sestara” u Americi, zadužbina pri  Narodno-istorijsko-umetničkom muzeju u Beogradu za kupovini obogaćivanja ustanove delima najboljih srpskih slikara. Osim toga ličnom imovinom se zalagao za pomoć Srbiji tokom Prvog svetskog rata.Nosilac je jugoslovenskog odlikovanja Beli orao Prvog reda i počasni konzul Srbije u SAD. Bio je i jedan od osnivača i dugogodišnji predsednik Srpskog narodnog saveza u Americi. Njegovo ime ponele su fizičke laboratorije Kolumbija univerziteta. Objavio je 70 tehničkih izveštaja - članka i 34 patenta. U Americi je 1958. godine ustanovljeno odličje Medalja Mihajla Pupina, od strane Asocijacije polaznika Kolumbija inženjerske škole, koja se dodeljuje za "Izuzetne zasluge naciji u oblasti inženjerstva, nauke ili tehnologije". Na listi nosilaca ovog priznanja nalazi se i Edgar Huver nekadašnji direktor američkog Federalnog istražnog biroa (FBI). Mihajlo Pupin sahranjen je groblju Vudlon u Bronksu.

1938. godine – Predvođene Adolfom Hitlerom, nemačke trupe su umarširale u Austriju, čime je ta država pripojena Trećem Rajhu.

1940. godine - Posle poraza u "zimskom ratu", započetom sovjetskom invazijom krajem 1939. godine, Finska potpisala mirovni ugovor kojim se odrekla Karelijske prevlake i grada Viborg na istoku zemlje.

1945. godine. - Nemačka Jevrejka Ana Frank u 15. godini života ubijena u nemačkom nacističkom logoru Bergen-Belzen. Njen dnevnik je postao simbol stradanja Jevreja u Drugom svetskom ratu, u kojem su Nemci planski istrebljivali taj narod u Nemačkoj i svim okupiranim zemljama Evrope. Njena porodica je posle dolaska nacista na vlast u Njemačkoj 1933. godine izbegla u holandski grad Amsterdam, gde je od 1942. godine živela u tajnom skrovištu, ali ih je 1944. godine otkrio Gestapo. Ubijena je u martu 1945. godine u nacističkom logoru Bergen-Belzen. Rat je preživio jedino Anin otac. Posle Drugog svetskog rata pronađen je i 1947. godine objavljen njen potresni dnevnik, pisan tokom dve godine u skrovištu.

1946. godine - Rođena američka glumica i pevačica Lajza Mineli. Karijeru je počela pevajući u noćnim klubovima i glumeći u njujorškim pozorištima na Brodveju. Filmovi: "Kabare", "Kaži da me voliš", "Tišina, smejemo se", "Njujork, Njujork", "Artur".

1947. godine – Predsednik SAD Hari Truman proklamovao je u Kongresu doktrinu o pomoći zemljama ugroženim od komunizma “Trumanova doktrina”. Prva sredstva su data Grčkoj i Turskoj.

1964. godine – Umro je srpski slikar Jovan Bijelić, član Srpske akademije nauka, jedan od najznačajnijih srpskih i jugoslovenskih likovnih stvaralaca 20. veka. Slikao je portrete, pejzaže, mrtvu prirodu i kompozicije. Od 1919. godine do 1925. godine bio je scenograf Narodnog pozorišta u Beogradu, a istakao se i kao pedagog. Najznačajnija dela: “Portret devojke”, “Kupačica”, “Jajce”, “Kći umetnikova”, “Dvorište”.

1966. godine – Indonežanski parlament lišio je Ahmeda Sukarna svih funkcija, uključući položaj predsednika Republike, a general Suharto je postao vršilac dužnosti šefa države.

1968. godine - Ostrvo Mauricijus u Indijskom okeanu, britanska kolonija od 1810. godine, postalo nezavisna članica Britanskog komonvelta. Istog dana 1992. godine Mauricijus je proglašen republikom, prekinuvši tako i simbolične veze s britanskom krunom.

1971. godine – Premijer Hafez al Asad izabran je referendumom za predsednika Sirije.

1978. godine – Partije levice su, prvi put u istoriji Francuske, dobile apsolutnu većinu u prvom krugu parlamentarnih izbora.

1984. godine – U Velikoj Britaniji je počeo generalni štrajk rudara.

1993. godine – U seriji eksplozija 13 podmetnutih bombi u indijskom gradu Bombaj poginulo je najmanje 200 ljudi, a 1.100 je ranjeno.

1999. godine – Poljska, Češka i Mađarska postale su članice NATO pakta. To su bile prve zemlje bivše članice Varšavskog ugovora koje su pristupile NATO-u.

1999. godine – Umro je Jehudi Menjuhin, jedan od najvećih violinista 20. veka. Počeo je da svira u petoj godini, a svetsku slavu stekao je u sedmoj, kada je na koncertu u San Francisku svirao Mendelsonov koncert za violinu. Osnovao je 1963. godine “Školu Jehudi Menjuhina” za muzički nadarenu decu.

2001. godine – Uz posredovanje međunarodne zajednice predstavnici srpske vlasti i pobunjenih Albanaca na jugu Srbije potpisali su sporazum o prekidu vatre.

2001. godine – U akciji uništavanja neislamskih kulturnih spomenika talibanske vlasti u Avganistanu uništile su dva najveća kipa Bude u svetu stara nekoliko hiljada godina.

2002. godine – Savet bezbednosti UN je, na predlog SAD, usvojio rezoluciju u kojoj se po prvi put pominje Palestina kao posebna država, pored Izraela.

2003. godine – U atentatu u Beogradu, ispred sedišta Vlade, ubijen je premijer Srbije i lider Demokratske stranke (DS) Zoran Đinđić. Bio je prvi demokratski premijer Srbije. Za vreme njegovog mandata SR Jugoslaviji su ukinute sankcije uvedene za vreme režima Slobodana Miloševića, otpočeo je proces demokratizacije društva i korenitih ekonomskih i socijalnih reformi, a Srbija se otvorila prema svetu.

2009. godine – Sedamdesettrogodišnji američki finansijski špekulant Bernard Medof priznao je pred Saveznim sudom na Menhetnu da je autor najveće finansijske prevare u istoriji, kojom je klijente svoje “ponzi šeme”, investicionog pandana piramidalnoj štednji, oštetio za čak 65 milijardi dolara. Medof je osuđen na 150 godina zatvora.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!