Vest: Na današnji dan - 10. Novembar -

1444. godine – U bici kod Varne u Bugarskoj snage turskog sultana Murata II pobedile su poljsko-ugarsku vojsku kralja Vladislava III Jagjeloviča i erdeljskog vojvode Janoša Hunjadija, u srpskim narodnim pesmama poznatog kao Sibinjanin Janko. Poljski kralj Vladislav je u toj bici poginuo. To je bio poslednji pokušaj evropskih sila da odbrane Konstantinopolj od turskog osvajanja.

1483. godine – Rođen nemački verski reformator Martin Luter, osnivač protestantizma u Nemačkoj, najznačajniji među vođama evropske crkvene reformacije. Izložio je 1517. godine zahtev za reformu Crkve u 95 teza, koje je prikovao na vrata katedrale u Vitenbergu, i pozvao je na raspravu sve koji s tim nisu saglasni. Papa Lav Deseti isključio ga je iz rimokatoličke crkve, ali se njegovo učenje proširilo Nemačkom i zahvatilo sve društvene slojeve, pretvorivši se u široki narodni pokret protiv papske vlasti.

1493. godine – Rođen je švajcarski alhemičar i lekar Teofrast Bombast fon Hohenhajm, poznat kao Paracelzus, pisac medicinskih i okultnih dela, koji je odlučujuće doprineo primeni hemije u medicini. Osnivač je jatrohemije, smera u medicini kojim se svi životni procesi i bolesti objašnjavaju hemijskim reakcijama u organizmu.

1668. godine – Rođen francuski kompozitor i orguljaš Fransoa Kupren, centralna ličnost muzičkog života Pariza početkom 18. veka. Bio je dvorski klavsenista i muzički učitelj dece kralja Luja Četrnestog. Napisao je metodiku "Umetnost sviranja na klavsenu" i značajan je kao kompozitor programskih klavsenskih svita u rokoko stilu, poput "Komada za klavsen".

1759. godine – Rođen je nemački pisac Johan Kristof Fridrih fon Šiler, u čijem delu se sa poezijom prožimaju filozofija, istorija i književna teorija. Njegove drame, od kojih su najpoznatije “Razbojnici”, “Don Karlos” i “Vilhelm Tel”, imale su ogroman uspeh, njegove balade su bile najčitanije pesme u Nemačkoj, a na njegovu odu radosti, Betoven je komponovao čuveni završni stav Devete simfonije.

1796. godine – Umrla je ruska carica Katarina II Aleksejevna poznatija kao Katarina Velika. Na presto je došla 1762. godine posle dvorskog udara u kojem je svrgnut, a potom ubijen njen muž Petar III. Kao pobornik prosvetiteljskih ideja, stekla je veliku popularnost. Uspešno je ratovala protiv Poljske i Turske i proširila teritoriju Rusije. Za vreme njene vladavine ugušen je seljački ustanak pod vođstvom donskog kozaka Jemeljana Pugačova.

1838. godine – Rođen srpski socijalista Živojin Žujović, prvi propagator i ideolog socijalizma u Srbiji. Ideje socijalista je prihvatio tokom školovanja u ruskom gradu Kijev, gde je završio Duhovnu akademiju, zatim u Petrogradu i Minhenu na studijama filozofije. Objavio je više studija, rasprava i polemika i sarađivao u "Glasniku Srpskog učenog društva", "Letopisu Matice srpske" i u političkom listu "Srbija".

1891. godine – Umro je francuski pisac Artur Rembo. Hvaljena preko mere i žestoko osporavana, njegova poezija je uticala na sve poetske pravce 20. veka, a posebno na simboliste i nadrealiste. Najpoznatija dela: “Pijani brod”, “Iluminacije”, “Boravak u paklu”.

1901. godine – Rođen srpski pravnik Milan Bartoš, stručnjak za međunarodno javno pravo, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu. Bio je i član Srpske akademije nauka i umetnosti, državni savetnik i član mnogih delegacija Jugoslavije na zasedanjima UN. Između dva svetska rata je objavio "Stvarno pravo" i "Osnove privatnog prava", a posle rata "Međunarodno javno pravo".

1910. godine – Osnovano Društvo za srpski jezik i književnost na inicijativu Pavla Popovića, Aleksandra Belića i Jovana Skerlića radi usavršavanja nastave srpskog jezika i književnosti u školama. Društvo je radilo do 1941. godine, s prekidom u vreme Prvog svetskog rata.

1919. godine – Rođen je ruski inženjer Mihail Timofejevič Kalašnjikov, konstruktor automatske puške   AK-47 koja po njemu nazvana kalašnjikov.

1925. godine - Rođen velški pozorišni i filmski glumac Ričard Dženkins, poznat kao Ričard Barton, koji se sjajnim talentom najpre nametnuo u pozorištu, igrajući karakterne uloge u dramama Viljema Šekspira, posle čega je ostvario sjajnu filmsku karijeru. Filmovi: "Kleopatra", "Beket", "Ana od hiljadu dana", "Ukroćena goropad", "Dr Faust", "Komedijaši", "Trocki", "Sutjeska".

1928. godine – Regent Japana od 1920. godine Hirohito krunisan je za cara. Tokom njegove vladavine Japan je napao Kinu 1931. godine, a godine 1936. s Hitlerovom Nemačkom sklopio Antikominternski pakt, 1940. godine Trojni savez s Nemačkom i Italijom. Proglasio je kapitulaciju Japana 1945. godine. Na prestolu je ostao do smrti 1989. godine.

1938. godine – Umro je državnik i prvi predsednik turske republike Mustafa Kemal-paša, poznat kao Ataturk - “otac svih Turaka”. Pod njegovim vođstvom 1922. godine zbačen je poslednji sultan Muhamed VI, a 1923. godine Turska je proglašena republikom.

1942. godine – Savezničke snage u Drugom svetskom ratu, posle pobede kod El Alamejna u Libiji nad Afričkim korpusom nemačkog generala Ervina Romela, očistile Egipat od nacističkih trupa i zauzele alžirski grad Oran.

1944. godine – Otkriveno da nacistička Nemačka upotrebljava novo oružje u Drugom svetskom ratu - rakete "fau-2" protiv Velike Britanije.

1963. godine – U epidemiji kolere u Indiji i Pakistanu je za nekoliko nedelja umrlo je više od 1.500 ljudi.

1973. godine - Državni sekretar SAD Henri Kisindžer doputovao u Peking, gde je kineskim liderima poručio da su SAD odlučne da normalizuju odnose s Kinom što je pre moguće.

1975. godine – Vlade SFR Jugoslavije i Italije potpisale su Osimski sporazum kojim je regulisana granica između dve zemlje. Ugovorom je regulisan i deo sporne granice od Međe Vasi do zaliva Sveti Jernej, kao i granica u vodama Tršćanskog zaliva.

1982. godine – Umro je Leonid Iljič Brežnjev, generalni sekretar Komunističke partije i predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR od 1964. godine, kada je smenjen Nikita Hruščov. Zamenio ga je Jurij Andropov.

1989. godine – Centralni komitet Komunističke partije Bugarske smenio je Todora Živkova koji je 35 godina bio na čelu partije, a od 1971. godine i predsednik Državnog saveta. Vođstvo partije preuzeo je Petar Mladenov. Živkov je potom izbačen iz partije i optužen za korupciju.

1989. godine – Počelo je rušenje Berlinskog zida koji je 28 godina bio simbol podele Evrope posle Drugog svetskog rata i ideološko-političke i vojne konfrontacije Istok-Zapad.

1994. godine - Irak formalno priznao Kuvajt kao suverenu državu.

1995. godine – Vojne vlasti u Nigeriji su, pod optužbom za ubistvo, obesile aktivistu za prava manjina Kena Saro Vivu i osam njegovih saradnika.

1997. godine – Predsednici Rusije i Kine Boris Jeljcin i Đijang Cemin potpisali su deklaraciju kojom je okončan dugogodišnji pogranični spor dveju zemalja.

2001. godine – Umro je američki pisac Ken Kesi koji je 1962. godine objavio čuveni roman “Let iznad kukavičjeg gnezda”, koji je podržavao pobunu protiv rigidnih autoriteta i inspirisao hipi pokret 1960-tih godina.

2001. godine – Članovi Svetske trgovinske organizacije formalno su prihvatili uslove za ulazak Kine u tu organizaciju.

2003. godine – Ministri odbrane SAD i Vijetnama, Donald Ramsfeld i Pam Van Tra, sastali su se u Vašingtonu. To je prvi ministarski susret od kraja Vijetnamskog rata 1975. godine.

2004. godine – Vlada Republike Srpske uputila je javno izvinjenje porodicama Bošnjaka stradalim u Srebrenici u julu 1995. godine, konstatujući da se u Srebrenici desio “zločin velikog obima”.

2007. godine – Umro je američki pisac Norman Majler dvostruki dobitnik Pulicerove nagrade, koji je skoro sedam decenija dominirao američkom literarnom scenom. Objavio je više od 40 knjiga i eseja, a njegov prvi roman “Goli i mrtvi” smatra se jednim od najboljih romana o Drugom svetskom ratu, doneo mu mu je slavu odmah po objavljivanju 1948. godine.

2008. godine – Umrla je južnoafrička pevačica i svetski simbol borbe protiv aparthejda Mirijam Makeba, poznata kao “Mama Afrika” i “kraljica afričke muzike”. Gremi nagradu dobila je 1966. godine za album “An Evening with Belafonte and Makeba” koji je snimila sa Harijem Belafonteom.

2011. godine – U Beogradu je umro pozorišni i filmski velikan, glumac Petar Kralj, dobitnik brojnih priznanja i četiri nagrade za životno delo. Najviše je igrao u Ateljeu 212 i Narodnom pozorištu. Mala scena Ateljea 212 danas, se njemu u čast zove “Scena Petar Kralj”.

2015. godine – Preminuo je Helmut Šmit, nemački kancelar od 1974. godine do 1982. godine. Kao ministar finansija uveo je mere kojima je učvrstio nemačku marku i ojačao ekonomsku poziciju Nemačke u svetu.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!