Vest: Na današnji dan - 10. Mart -

1452. godine - Rođen španski kralj Fernando Drugi, čiji je dolazak na presto Aragonije 1479. godine označio početak istorije ujedinjene Španije. Njegova žena Isabela Prva je 1474. godine postala kraljica Kastilje, a on je nasledio oca Huana Drugog u Aragoniji i tako su sjedinjene glavne pirinejske države. Nastojeći da ojača rimokatoličku crkvu i monarhiju, 1480. godine je utemeljio zloglasni sud inkvizicije ,koji je u toj zemlji postojao do 1834. godine, a 1492. godine je proterao Jevreje iz Španije. Borbe s Mavrima je pobedonosno okončao 1492.godine, proteravši ih iz južne španske pokrajine Granade, iste godine je opremio ekspediciju Kristofora Kolumba koja je otkrila Ameriku, a 1503. godine je od Francuske preoteo Napuljsku kraljevinu.

1528. godine – U Beču je kao jeretik spaljen na lomači Baltazar Hubmajer, jedan od glavnih vodja austrijskih baptista.

1628. godine – Rođen je italijanski lekar i botaničar Marčelo Malpigi, koji se smatra tvorcem mikroskopske anatomije. Pronašao je jako konveksno sočivo jednostavni mikroskop koji uveličava do 180 puta.

1772. godine – Rođen je nemački pisac Fridrih fon Šlegel, jedan od začetnika nemačkog romantizma i jedan od prvih evropskih modernista. Pisao je eseje, pesme i pripovetke propagirajući ideje romantičarskog pokreta. U “Istoriji stare i nove književnosti” dao je jedan od prvih pregleda celokupne svetske književnosti. Dela: roman "Lucinda", "Istorija stare i nove književnosti".

1856. godine – Umro je Jovan Sterija Popović, prvi srpski komediograf, “otac” srpske drame i, kao ministar prosvete, jedan od glavnih organizatora prosvetnog i kulturnog života u obnovljenoj Srbiji. Kao načelnik Ministarstva prosvete tokom 6 godina mnogo je učinio za organizovano razvijanje školstva. Godine 1844. godine doneo je školski zakon “Ustrojenije javnog učilišnog nastavlenija”, kojim je prvi put u Srbiji ozakonjena gimnastika kao školski predmet od I до VI razreda gimnazije, ali još uvek neobavezan za učenike. Posebno je značajan njegov napor na proučavanju i očuvanju kulturnog nasleđa Srbije. Predložio je Sovjetu da se donese Uredba o zaštiti starina, pa je Srbija Sterijinom zaslugom donela prvi pravni akt o zaštiti spomenika kulture. Učestvovao je u osnivanju prvog beogradskog teatra ,pozorište na Đumruku, koji je 1841. godine otvoren izvođenjem njegove tragedije “Smrt Stefana Dečanskog”.  Pokrenuo inicijativu za osnivanje Akademije nauka, Narodne biblioteke i Narodnog muzeja Njegove drame su više od 100 godina na pozorišnim repertoarima. Od 1848. godine i sukoba sa političarima, posebno Tomom Vučućem Perišić, oteran je iz Srbije i je živeo u Vršcu, usamljen i razočaran. Najpoznatija dela: “Laža i paralaža”, “Pokondirena tikva”, “Kir-Janja”, “Rodoljupci”.

1872. godine – Umro je italijanski revolucionar Đuzepe Macini, glavni ideolog nacionalnog pokreta Italijana u 19. veku i jedan od tvoraca moderne italijanske države.

1875. godine - Umro srpski političar i pisac Svetozar Marković, osnivač socijalističkog pokreta u Srbiji i prvi teoretičar realizma u srpskoj literaturi. Po povratku sa studija u Švajcarskoj, gde je upoznao Karla Marksa, Nikolaja Černiševskog, Dmitrija Pisareva, pokrenuo je 1871. godine prvi socijalistički list na Balkanu "Radenik". Ubrzo je proteran iz Srbije i godinu dana je živeo je u Novom Sadu. Po povratku je 1873. godine i 1874. godine pokrenuo listove "Javnost" i "Glas javnosti", a 1875. godine "Oslobođenje". Zbog navodne štamparske krivice odležao je devet meseci u požarevačkom zatvoru, odakle je izašao teško bolestan. Izučavao je samoupravu i nacionalno pitanje jugoslovenskih naroda, zalažući se za federativno rešenje člancima "Realni pravac u nauci i životu", "Pevanje i mišljenje" i "Realnost u poeziji" snažno je uticao na srpsku književnost krajem 19. veka. Političke ideje je razradio u delu "Srbija na istoku", najznačajnijem i najoriginalnijem spisu. Jugoslovenski komunisti u 20. veku su Svetozara Markovića smatrali jednim od svojih preteča. Počast su mu odali tako što su godine 1946. grad Jagodina preimenovali u Svetozarevo.

1908. godine - Rođen srpski pravnik Jovan Đorđević, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti, stručnjak za ustavno pravo. Bio je još professor na Sorboni i član akademija nauka svih jugoslovenskih republika. Od 1945. godine je učestvovao u pisanju ustava i zakona u bivšoj SFRJ i bio jedan od glavnih urednika "Arhiva za pravne i društvene nauke". Dela: "Državno uređenje FNRJ", "Narodni odbori", "Ustavno pravo SFRJ", "Osnovna pitanja federalne države", "Novo ustavno pravo", “Socijalizam i demokratija”.

1915. godine – U Čikagu je održan Prvi jugoslovenski narodni sabor, sa predstavnicima 486 raznih iseljeničkih organizacija iz SAD i Kanade. Bila je to prva velika javna manifestacija u svetu u korist ideje o oslobađanju i ujedinjenju južnoslovenskih naroda u jednu državu.

1922. godine – Britanske vlasti su uhapsile Mahatmu Gandija, optužile ga za pobunu i osudile na šest godina zatvora.

1922. godine - Na Evropskoj ekonomskoj konferenciji u Đenovi zapadne sile su uslovile priznavanje SSSR-a isplatom 12 milijardi zlatnih franaka carskih državnih zajmova i štete zbog nacionalizacije stranih firmi posle Oktobarske revolucije. Šef sovjetske diplomatije Georgij Čičerin je predočio da su zapadne sile sovjetskoj Rusiji nanele štetu vojnom intervencijom od 30 milijardi zlatnih franaka, pa je skup zapao u ćorsokak.

1940. godine - Umro ruski pisac Mihail Afanasjevič Bulgakov, koji je zbog nepristajanja da se dodvorava vlastima i služi propagandi kao "inženjer duša" - što se za sovjetske umetnike podrazumevalo posle Oktobarske revolucije - bio u nemilosti čak i decenijama posle smrti. Zbog romana s fabulom iz građanskog rata "Bela garda", u kojem je razmatrao istrajnost etičko-estetičkog kodeksa ličnosti u sudbinskim trenucima istorije, bio je "počastvovan" napadom samog sovjetskog vođe Josifa Staljina. Sličan gnjev je izazvao romanom "Majstor i Margarita", štampanom u Moskvi tek 1966. godine. Ostala dela: priče i pripovijetke "Beleške mladog lekara", "Kobna jaja", "Pseće srce", romani "Život gospodina de Molijera", drame "Bekstvo", "Zojkin stan", "Purpurno ostrvo", "Adam i Eva", "Blaženstvo", "Ivan Vasiljevič", "Poslednji dani", "Batum", scenarije "Revizor", "Mrtve duše", dramatizacije "Mrtve duše", "Rat i mir".

1945. godine – Tokio je u Drugom svetskom ratu razoren napadom 300 američkih bombardera B-29. Poginulo je oko 100.000 stanovnika japanske prestonice, a bez domova je ostalo oko milion.

1948. godine – Šef čehoslovačke diplomatije Jan Garig Masarik, sin prvog predsednika Čehoslovačke Tomaša Masarika, izvršio je samoubistvo iskočivši kroz prozor zgrade ministarstva u Pragu.

1952. godine – Bivši predsednik Kube Fulhensio Batista oborio je kubansku vladu i potom kao diktator vladao zemljom do 1959. godine, kada ga je srušio s vlasti Fidel Kastro.

1959. godine – U Lasi, glavnom gradu Tibeta, izbila je pobuna protiv kineske vlasti. Nakon višednevnih uličnih borbi Kinezi su ugušili pobunu, a Dalaj lama je izbegao u Indiju.

1968. godine – U feribotu koji se prevrnuo u luci grada Velington na Novom Zelandu poginulo je najmanje 200 ljudi.

1969. godine – Džejms Erl Rej, optužen za ubistvo američkog crnačkog lidera Martina Lutera Kinga u aprilu 1968. godine, osuđen je na 99 godina zatvora.

1974. godine – Japanski poručnik Hiro Onade predao se, posle 29 godina skrivanja u džungli, filipinskim vlastima, objasnivši da “nije dobio naređenje o povlačenju i prestanku rata izmedju SAD i Japana”.

1975. godine – Snage severnog Vijetnama su, u prvoj velikoj pobedi u Vijetnamskom ratu, zauzele grad Buon Ma Tuot. Ta pobeda označila je početak velike ofanzive koja je sedam nedelja kasnije dovela do osvajanja Sajgona (Ho Ši Min).

1976. godine – U Titogradu današnjoj Podgorici osnovana je Crnogorska akademija nauka i umetnosti. Prvi predsednik CANU bio je doktor Branko Pavićević, potpredsednici književnik Mihailo Lalić i doktor Milorad Mijušković.

1982. godine - Jugoslavija osvojila prvo mesto u evropskoj stonoteniskoj superligi.

1985. godine - Umro ruski državnik Konstantin Ustinovič Černjenko, samo 13 meseci pošto je postao lider SSSR. Na najmoćniji položaj u državi, mesto generalnog sekretara sovjetske Komunističke partije, došao je posle smrti Jurija Andropova u februaru 1984. godine. Njegovu vladavinu nije obeležilo ništa značajno, ne samo zbog činjenice da je na vlast došao već sasvim zdravstveno onemoćao već i zato što je dotadašnja karijera nosila neizbrisiv pečat tipičnog aparatčika nenaviklog na autonomne odluke - godinama je bio šef kabineta sovjetskog lidera Leonida Brežnjeva, u periodu najveće stagnacije i okoštalosti sovjetskog društva.

1990. godine – Sud u Iraku osudio je na smrt britanskog novinara Farzada Bazofta zbog špijunaže. Uprkos talasu protesta u inostranstvu i apela iračkim vlastima da mu poštede život, pogubljen je 15. marta.

1993. godine – Suharto je šesti put izabran za predsednika Indonezije.

1995. godine – U eksploziji ispred džamije u pakistanskom gradu Karačiju i pucnjavi jednog teroriste na ljude koji su potrčali da pomognu povredjenima, poginulo je 12 ljudi, uključujući petoro dece, a 26 je ranjeno.

1997. godine – Vatikan je uspostavio diplomatske odnose s Libijom.

2000. godine – Asocijacija nezavisnih elektronskih medija (ANEM) uputila je protest srpskim vlastima zbog zatvaranja nezavisnih radio i televizijskih stanica u Srbiji, ocenjujući da ova akcija vlasti “poprima alarmantne razmere”.

2001. godine – SAD su uslovile ekonomsku pomoć SR Jugoslaviji saradnjom sa Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu, zahtevajući izručenje optuženih za ratne zločine, pre svega bivšeg predsednika Slobodana Miloševića i ratnog komandanta bosanskih Srba Ratka Mladića do 31. marta. Nakon hapšenja Slobodana Miloševića 1. aprila, SAD su odobrile pomoć Jugoslaviji od 50 miliona dolara.

2002. godine – U odmazdi za pogibiju 11 Izraelaca u samoubilačkom bombaškom napadu arapskih ekstremista u Jerusalimu, izraelski helikopteri razorili su sedište palestinskog vođe Jasera Arafata u Gazi.

2004. godine – Libija je potpisala protokol kojim je dozvolila Međunarodnoj agenciji za atomsku energiju pri UN, da vrši inspekcije u njenim atomskim skladištima.

2005. godine – Umro je irski komičar Dejv Alen, poznat po skečevima koje je izvodio sedeći u barskoj stolici, sa cigaretom u jednoj i čašom viskija u drugoj ruci.

2005. godine – U Argentini je uhapšen bivši nacistički kaplar Paul Šefer, osnivač nacističke zajednice Dignidad (poznate pod nazivom i Vila Bavijera) na jugu Čilea, osumnjičen za pedofiliju i mučenje zatvorenika u doba režima Augusta Pinočea.

2005. godine – Svetski šampion u šahu, Rus Gari Kasparov nakon pobede na velikom turniru u Linaresu objavio je da napušta šah kako bi se posvetio političkoj karijeri, odnosno da će učiniti sve što je u njegovoj moći za “otpor diktaturi Vladimira Putina”.

2008. godine – Koaliciona Vlada premijera Vojislava Koštunice podnela je ostavku, što je otvorilo put za nove parlamentarne izbore u Srbiji. Sto dvadeset dana je dogovaran satav vlade koja je na vlasti bila devet meseci i 25 dana.

2013. godine – Umrla Lilijan Mej Dejvis, švedska princeza, manekenka modnog časopisa “Vog”, upamćena po romansi sa princom Bertilom sa kojim je živela 30 godina pre nego što joj je kruna odobrila da se za njega i uda.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!