Vest: Na današnji dan - 05. Maj -

1570. godine - Otomansko carstvo objavilo rat Veneciji zato što je odbila da mu preda mediteransko ostrvo Kipar.

1705. godine –  Umro je rimsko-nemački car Leopold I. Uspešno se borio protiv Turaka, a slavu mu je donela odbrana Beča 1683. godine. Za vreme njegove vladavine (od 1658. godine) Srbi su se, pod vođstvom patrijarha Arsenija Čarnojevića, doselili u južnu Ugarsku i u Srem.

1813. godine –  Rođen danski filozof Obi Seren Kjerkegor, rodonačelnik filozofije egzistencijalizma, nazvan "kopenhaški Sokrat". Nasuprot filozofskoj tradiciji, posebno u protivstavu prema sistemu filozofije Fridriha Hegela i tradicionalne hrišćanske misli, razvio je drukačiji uvid u obeležja ljudskog individualnog bitisanja. Prema njegovom učenju, za egzistenciju nema sistema, jer je ona sloboda, duh, nemir, strepnja, očajanje, doživljaj greha, nepojmljivost, bolest nasmrt - uvek odnos, a ne kategorijalno postojanje. Dela: "O pojmu ironije sa stalnim osvrtom na Sokrata", "Ili - ili", "Pojam strepnje", "Bolest nasmrt", "Dnevnik", "Stadijumi na životnom putu", "Filozofske mrvice".

1815. godine –  Rođen je francuski pisac komedija i vodvilja Ežen Martin Labiš. Neke od njegovih komedija ubrajaju se u najpopularnije komedije 19. veka (“Slamni šešir”, “Put gospodina Perišona”).

1818. godine – Rođen nemački filozof jevrejskog porekla Karl Hajnrih Marks, najveći socijalistički teoretičar i istaknuti vođa zapadnoevropskog radničkog pokreta u 19. veku. Završio je studije filozofije u Berlinu, a u 23. godini je doktorirao filozofiju na Univerzitetu u Jeni disertacijom "Razlika između Demokritove i Epikurove filozofije prirode". Odustao je od univerzitetske karijere i 1842. postao glavni urednik "Rajnskih novina". Kad su pruske vlasti 1843. zabranile list zbog revolucionarne usmerenosti, emigrirao je u Francusku. Od tada je, s kraćim prekidima, živeo u emigraciji, najduže u Engleskoj, gde je umro 1883. Od septembra 1844. do kraja života družio se i najtešnje sarađivao s nemačkim filozofom Fridrihom Engelsom. S njim je 1847. osnovao u Londonu Savez komunista, prvu revolucionarnu radničku organizaciju, i 1848. njih dvojica su izdala sažet program organizacije - brošuru "Manifest komunističke partije". Pod njegovim uticajem 1864. je osnovana Prva internacionala. Napisao je niz kapitalnih dela iz ekonomije, filozofije, istorije i sociologije. Dela: "Prilog jevrejskom pitanju", "Prilog kritici Hegelove filozofije prava", "Kritika Hegelove filozofije državnog prava", "Ekonomsko-filozofski rukopisi", "Teze o Fojerbahu", "Nemačka ideologija" (s Engelsom), "Sveta porodica" (s Engelsom), "Beda filozofije", "Klasne borbe u Francuskoj 1848-1850", "Osamnaesti brimer Luja Bonaparte", "Građanski rat u Francuskoj", "Kapital - kritika političke ekonomije".

1821. godine –  Umro bivši francuski car Napoleon Prvi Bonaparta, jedan od najvećih vojskovođa u istoriji, čiji su osvajački pohodi izmenili Evropu i okončali feudalizam. Prvi put se istakao 1793. u borbi protiv Engleza kod Tulona, kad je u 24. godini postao general. U Italiji je 1796. i 1797. potukao vojsku Austrije, a 1797. ukinuo Mletačku republiku. Posle pohoda na Egipat, po povratku u Francusku je - koristeći nezadovoljstvo vladavinom Direktorijuma - u novembru 1799. državnim udarom zaveo režim konzulstva, uzevši neograničenu vlast kao "prvi konzul", a od 1802. kao "doživotni konzul". Reformisao je administraciju, prosvetu, finansije i sudstvo, dao Francuskoj nov krivični i građanski zakon (Napoleonov kodeks), zaključio konkordat s papom Pijem Sedmim i privremeno suzbio aspiracije Velike Britanije i Austrije. Koristeći uspehe, 1804. se proglasio carem, nastavio osvajanja i zaveo apsolutističku vladavinu. Pobedama 1805. nad Austrijancima kod Ulma i rusko-austrijskom vojskom kod Austerlica primorao je Austriju na mir, a 1806. je zaratio s Prusima, potukao ih kod Jene i Auerštata i 1807. primorao Prusku da potpiše mirovni ugovor pod veoma teškim uslovima. Potom je pokušao da pokori Španiju i 1808. je brata Žozefa postavio za španskog kralja. Napoleonove pobede od 1805. do 1809. omogućile su potpunu političku i ekonomsku prevlast Francuske nad većim delom zapadne, srednje i južne Evrope, a pokušavajući da pokori celu Evropu 1812. se odlučio na invaziju Rusije. Poraz, koji je tada doživeo, označio je početak njegovog kraja, a moć Francuske, iscrpljene ratovima i privrednom krizom, slomljena je porazom 1813. kod Lajpciga. Saveznici (Rusi, Englezi, Prusi, Austrijanci) ušli su u Pariz krajem marta 1814, a Napoleon je abdicirao i prognan na sredozemno ostrvo Elba. Odatle se vratio u Pariz u martu 1815, ali je već u junu konačno putučen kod Vaterloa i prognan na ostrvo Sveta Jelena u Atlantskom okeanu, na kojem je umro kao britanski zatočenik.

1846. godine –  Rođen je poljski pisac Henrik Sjenkjevič, autor romana “Quo vadis”, i dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905. godine.

1855. godine - Prvi crnogorski svetovni vladar knez Danilo Prvi Petrović doneo Zakonik kojim je nastojao da učvrsti pravni poredak i individualizuje imovinska prava po uzoru na rimsko pravo. Zakonikom su izjednačena prava svih građana, nezavisno od nacionalnosti i religije, mada Crnu Goru, kako je precizirano u Zakoniku, nastanjuju isključivo Crnogorci i Brđani koji su svi Srbi pravoslavne vere.

1860. godine –  Italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi sa svojih “hiljadu crvenih košulja” isplovio je iz Đenove prema Siciliji, koju je osvojio krajem jula.

1883. godine - Rođen srpski kompozitor i muzički pisac Petar Konjović, rektor Muzičke akademije u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Muzikološkog instituta. Inspirisao se narodnim melosom i snažnom muzičkom individualnošću je učvrstio nacionalni smer u srpskoj muzici. Dela: opere "Knez od Zete", "Vilin veo", "Koštana", "Seljaci", zbirke solo pesama "Moja zemlja", "Lirika", knjige "Stevan Mokranjac", "Miloje Milojević", "Knjiga o muzici".

1904. godine –  Na brdu Volujica kod Bara postavljena je prva radio-telegrafska stanica Markonijevog sistema na Balkanu.

1930. godine –  Britanske vlasti u Indiji uhapsile su Mahatmu Gandija zbog njegove kampanje građanske neposlušnosti.

1936. godine –  Italijanske trupe pod komandom feldmaršala Pjetra Badolja okupirale su Adis Abebu, prestonicu Etiopije. Istog dana 1941. godine u oslobođeni grad ušao je etiopski car Haile Selasije I.

1945. godine –  Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu ušle u mesto Pinemunde, odakle su Nemci ispaljivali rakete “Fau 1” i “Fau 2”. Američke trupe su oslobodile nemački nacistički koncentracioni logor Mathauzen.

1954. godine –  General Alfredo Štresner je vojnim udarom oborio predsednika Paragvaja Federika Čaveza, započevši tako 34-godišnju diktaturu.

1955. godine –  Odlukom saveznika, Savezna Republika Nemačka ponovo je stekla suverenitet.

1961. godine –  Iz Kejp Kanaverala je lansiran kosmički brod “Merkjuri” prva kosmička letelica SAD s ljudskom posadom, kojim je upravljao Alen Bartlet Šepard.

1977. godine –  Umro je nemački državnik i ekonomista Ludvig Erhard zapadnonemački kancelar (1963-1966) u vreme privrednog oporavka zemlje nakon Drugog svetskog rata.

1978. godine –  Teroristička organizacija “Crvene brigade” saopštila je da je ubila bivšeg premijera Italije Alda Mora, otetog u martu 1978. godine. Njegovo telo pronađeno je dva dana kasnije u vozilu u centru Rima.

1981. godine –  Bobi Sends postao je prvi od deset pripadnika Ire koji je umro u zatvoru Mejz, u Severnoj Irskoj, od posledica štrajka gladju.

1993. godine –  Umro je američki pisac i intelektualac Irving Hou čije je najpoznatije delo “Svet naših očeva”, studija o istočno-evropskim Jevrejima imigrantima u Sjedinjenim Američkim Državama.

1999. godine –  Indonezija i Portugal potpisale su dokument kojim je priznata nezavisnost Istočnog Timora.

2001. godine –  Pripadnici pobunjeničke grupe UNITA su u Angoli kidnapovali 51 dečaka i 9 devojčica iz internata za ratnu siročadkoji se nalazi izvan Kaksita, severo-istočno od Luande. Prilikom pobune, poginulo je oko 200 civila.

2003. godine –  Ruanda je oslobodila više od 22.000 zatvorenika, koji uglavnom bili umešani u masakr koji je 1994. godine počinila Hutska milicija, kada je ubijeno oko 800.000 etničkih Tutsija i umerenih Huta. U zatvoru je ostalo oko 80.000 ljudi, gde većina čeka suđenje.

2003. godine –  Umro je Valter Sisulu, jedan od veterana u borbi protiv belaca koji su manjina u Južnoj Africi i dugogodišnji prijatelj i mentor Nelsona Mendele, najpoznatijeg borca protiv aparthejda.

2004. godine –  U aukcijskoj kući “Sotbi” u Njujorku Pikasova slika “Dečak sa lulom” postigla je cenu od 104.168.000 dolara, što je predstavljalo svestki rekord u aukcijskoj prodaji slika do tada.

2005. godine –  Na parlamentarnim izborima u Velikoj Britaniji Laburistička partija Tonija Blera osvojila je apsolutnu većinu u britanskom parlamentu, a premijer Toni Bler treći uzastopni mandat.

2009. godine –  Odlukom Žalbenog veća Haškog tribunala Veselinu Šljivančaninu izrečena je kazna od 17 godina zatvora za zločine u Vukovaru, umesto prvobitne kazne od 5 godina. Istovremeno, Žalbeno veće je potvrdilo prvostepenu presudu pukovniku bivše JNA Miletu Mrkšiću, kojom je osuđen na 20 godina zatvora.

2012. godine –  U Japanu je počeo proces zatvaranja poslednjeg aktivnog nuklearnog reaktora, od 50 koliko ih je radilo u zemlji do katastrofe u Fokušimi 2011. godine.

2014. godine –  Umro je britanski režiser, scenarista i glumac Timoti Džon Bajford, koji je veći deo svog radnog veka proveo u Srbiji. Iza njega su ostale najbolje TV serije za decu: “Neven”, “Poletarac”, “Babino unuče”, “Metla bez drške”, “Nedeljni zabavnik” …

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!