Na današnji dan - 14. April -
1629. godine –
Rođen je holandski matematičar i astronom Kristijan Hajgens. Otkrio je prsten
oko Saturna i konstruisao časovnik s klatnom. Otkrio
je Saturnov satelit Titan i tačno odredio trajanje njegove revolucije.
Zaključio je da su meridijani Zemlje eliptični, spljošteni na polovima, zbog
rotacije planete. Pronašao je zakone sudara tela, postavio zakon centrifugalne
sile, objasnio način prostiranja svetlosti "Hajgensov princip".
1685. godine - Umro engleski pisac Tomas Otvej, čije se
tragedije odlikuju poetikom i snažnom tragikom. Dela: "Spasena
Venecija", "Siroče", "Don Karlos".
1759.
godine – U Londonu je umro nemački kompozitor
Georg Fridrih Hendl. Skoro celu karijeru proveo je kao direktor Kraljevske
muzičke akademije u Londonu. Predstavljao je najistaknutijeg predstavnika
baroka u muzici uz Johana Sebastijana Baha. Njegov veliki opus sadrži opere,
oratorijume i veliki broj kompozicija za orkestar, a najpoznatiji su
oratorijumi “Mesija”, “Izrael u Egiptu”, “Saul”, “Samson”, opera “Kserks”, “Aleksandar”,
“Julije Cezar” i orketarske svite “Muzika na Vodi”, “Muzika za vatromet”.
1849.
godine –
Na inicijativu revolucionarnog lidera Lajoša Košuta na narodnoj skupštini u
Debrecinu, Mađarska je proglasila nezavisnost od Austrije.
1862. godine - Rođen ruski državnik Petar Arkadijevič
Stolipin, premijer Rusije od 1906. godine do septembra 1911. godine, kad je
ubijen u atentatu u Kijevu. Ekonomskim reformama preporodio rusku privredu i
veoma oštro suzbijao boljševike. Posebno je ubrzao razvoj poljoprivrede
agrarnom reformom, pa je zemlja proizvodila nezapamćene viškove hrane.
Boljševička propaganda to je kasnije opisala kao "stolipinsku agrarnu
reformu", izvedenu u korist bogatih seljaka, kulaka, potpuno uništenih
posle Oktobarske revolucije 1917. godine, što je izazvalo masovnu glad.
1865.
godine – Predsednik SAD Abraham Linkoln smrtno
je ranjen u atentatu nekoliko dana po završetku građanskog rata. Na njega je u
loži vašingtonskog pozorišta "Ford
Tietr" pucao Džon But. Linkoln je umro dan kasnije, a novi
predsednik postao je Endrju Džonson.
1883.
godine – Rođen je pisac, esejista, kritičar i
prevodilac Sima Pandurović, jedan od osnivača srpske moderne. Diplomirao je na
Filozofskom fakultetu a zatim bio gimnazijski profesor u Valjevu i Beogradu. Njegova
prva zbirka pesama “Posmrtne počasti” naišla je na oštru kritiku zbog pesimizma
i opisa tragedije ljubavi, duševne krize i gorčine. Prevodio je sa francuskog i
engleskog a prevodio je izvanredno dela Vilijema Šeksrpira.
Simino
književno delo je obimno i raznovršno: zbirke pesama
"Dani i noći", "Stihovi", "Pesme", iz oblasti
književne kritike "Razgovor o književnosti", "Ogledi iz
estetike". Jedna od najpoznatijih pesama mu je “Svetkovina”.
1900.
godine – Predsednik Francuske Emil Lube
otvorio je u Parizu Međunarodnu izložbu koja je, na 315 hektara, bila
najveća te vrste u istoriji Evrope sa 50 miliona posetilaca. Na ovoj izložbi
prvi put su predstavljeni zvučni film, pokretne stepenice, instant supa kao i
Dizelov motor. Deo ovog događaje su bile i Letnje olimpijske igre u Parizu, gde
se su prvi put takmičile i žene. Za potrebe izložbe otvorena je i prva linija
metroa u Parizu.
1904.
godine – Rođen je engleski pozorišni i filmski glumac
Ser Džon Gilgud. Slavu je stekao ulogama Šekspirovih junaka, a filmsku
nagradu Oskar dobio je 1981. godine, za ulogu u filmu “Artur”. Filmovi:
“Premijer”, “Tajni agent”, “Julije Cezar”.
1907.
godine – Rođen je Fransoa Divalije koji je, uz nadimak
“Papa Dok”, bio predsednik-diktator Haitija od 1957. godine do smrti 1971.
godine. Čim je došao na vlast, ugušio je svaku opoziciju, a izmenama ustava
sebe proglasio doživotnim predsednikom i proglasio sina kao legitimnog
naslednika.
1914. godine –
Umro je američki filozof i logičar Čarls Sanders Pirs, osnivač pragmatizma,
pravca koji je kasnije razvio Vilijam Džejms. Praktično nije imao univerzitetsku karijeru - uglavnom je radio u
vladinim službama, a njegovi uticajni "Sabrani spisi" objavljeni su
posthumno.
1917.
godine – Umro je poljski lekar Ludovik Lazar Zamenhof,
izumitelj esperanta, kombinacije niza svetskih jezika. Pod pseudonimom Dr
Esperanto izdao je 1887. godine udžbenik novostvorenog jezika “Lingvo
Internacia”. Esperanto nije postao međunarodni jezik u široj upotrebi ali je
postao najvažniji veštački jezik.
1930.
godine – Pesnik Vladimir Vladimirovič Majakovski,
jedan od utemeljivača ruskog futurizma, izvršio je samoubistvo u Moskvi. Bio je
pristalica Oktobarske revolucije i svoju poeziju stavio je u njenu službu. Znatno je uticao na niz sovjetskih i evropskih
pesnika. Autor lirskih poema “Oblak u pantalonama”, “Flauta kičma”, “Rat
i svet”, “Ja”, “Pesma o revoluciji”, drame “Stenica”, “Hladan tuš”. Iako je
žestoko kritikovao Sergeja Jesenjina zbog samoubistva, Majakovski se odlučio na
isti korak u 37. godine.
1931.
godine – U Španiji je proglašena republika,
posle abdikacije i bekstva kralja Alfonsa III u inostranstvo. Republiku je
1939. godine, posle trogodišnjeg građanskog rata, ukinuo general Francisko
Franko.
1945.
godine – Savezničke trupe su uhapsile nemačkog
diplomatu i političara Franca fon Papena i izručile ga sudu za ratne zločine u
Drugom svetskom ratu, u Nirnbergu. Oslobođen krivice, u Nemačkoj je
kasnije osuđen na osam godina zatvora, ali je pušten već 1949. godine.
1945. godine - Američko ratno vazduhoplovstvo u Drugom
svetskom ratu tokom bombardovanja Tokija pogodilo i palatu japanskog cara.
1969.
godine – Umro je književni istoričar Petar Kolendić,
profesor Beogradskog univerziteta i član Srpske akademije nauka i umetnosti,
poznat po studijama i raspravama o staroj dubrovačkoj i dalmatinskoj
književnosti. Kao istaknuti srbokatolik zastupao je tezu o srpskom Dubrovniku.
1975.
godine – U Sikimu severoistočnoj Indiji je ukinuta
monarhija i proglašena republika. Sikim je postao 22. država Indijske Unije.
1986.
godine – Umrla je francuska književnica Simon de
Bovoar, životna saputnica Žan Pol Sartra. Dela; “Uspomene dobro vaspitane
devojke”, “Mandarini”, “Lepe slike” a njena knjiga “Drugi pol” bila je
inspiracija feminističkog pokreta.
1988.
godine – Posle šest godine pregovora Avganistan i
Pakistan su u Ženevi potpisali sporazum o Avganistanu, a SSSR i SAD dali izjave
o nemešanju. Sporazumom su predviđeni povratak avganistanskih izbeglica iz
Pakistana i povlačenje sovjetskih trupa iz Avganistana.
1994.
godine – Dva američka borbena aviona F-15 greškom su,
iznad severnog Iraka, oborila dva američka helikoptera, usmrtivši svih 26 ljudi
u njima.
1995.
godine – Svetska zdravstvena organizacija saopštila je
da je za oko milion ljudi u bivšoj Jugoslaviji potrebna medicinska pomoć zbog
psiholoških trauma izazvanih ratom.
1999.
godine – Najmanje 75 ljudi je poginulo, a 25 je teško
ranjeno u Metohiji u dve izbegličke kolone koje su raketirali avioni NATO.
Porušena su tri mosta a bombardovani su Priština, Prizren, Kuršumlija i okolina
Nove Varoši i Vranja. U Valjevu je prilikom bombardovanja fabrike “Krušik”
oštećeno najveće gradsko naselje, bolnica i poljoprivredna škola.
1999.
godine – Pakistan je izvršio probu balističke rakete
dometa 2.000 kilometara, sposobnu da nosi nuklearne projektile.
2000.
godine – Mitingom u centru Beograda, pod geslom “Stop
teroru – za demokratske izbore”, opozicija je počela koordiniranu
akciju za demokratske promene u zemlji.
2003.
godine – U blizini Bagdada američke specijalne snage
uhapsile su bivšeg lidera palestinskog gerilskog pokreta Abu Abasa, optuženog
da je organizovao otmicu italijanskog putničkog broda “Akile Lauro” 1985.
godine i za ubistvo Amerikanca jevrejskog porekla Leona Klinghofera koji je
bačen u Sredozemno more.
2006.
godine – Umro je Beri Nelson, glumac koji je prvi
tumačio lik čuvenog britanskog agenta 007 Džejmsa Bonda u TV adaptaciji “Kazino
Rojala” 1954. godine.
2009.
godine – Iz SAD je za Nemačke deportovan
Džon Demjanjuk, bivši čuvar u nacističkom logoru smrti u Poljskoj, osumnjičen
za ubistvo 29.000 Jevreja tokom Drugog svetskog rata.
2010. godine – U jakom zemljotresu u Kini, magnitude 7,1 stepen Rihterove skale, poginulo je 2.183 osoba, povređeno 12.135, a 84 su nestale.
2014.
godine – Islamistička organizacija Boko Haram otela je
više od 200 devojčica iz jedne škole u gradu Čibok u Nigeriji.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!