Vest: Na današnji dan - 03. Jun -

1098. godine –  Posle petomesečne opsade, krstaši su u Prvom krstaškom ratu zauzeli grad Antiohiju.

1657. godine –  Umro je engleski lekar Vilijam Harvi, koji je otkrio cirkulaciju krvi i funkciju srca kao pumpe.

1808. godine –  Rođen je američki državnik Džeferson Dejvis, predsednik Konfederacije Država Amerike za vreme američkog građanskog rata. Posle poraza Konfederacije uhapšen je i proveo je dve godine u zatvoru.

1818. godine –  Završen je poslednji britanski rat protiv Marata, čime je Britanija stekla prevlast u Indiji.

1875. godine –  Umro je francuski kompozitor Žorž Bize, autor opere “Karmen”, koja se smatra remek delom francuske i svetske opere. Prvo izvođenje ove opere (iste godine kada je Bize umro) izazvalo je skandal, da bi potom ona postala jedno od najpopularnijih dela operske muzike.

1886. godine –  Rođen srpski socijalista i publicista Kosta Novaković, jedan od prvaka Srpske socijaldemokratske partije, koji je na osnivačkom kongresu Komunističke partije Jugoslavije 1919. izabran za člana Izvršnog odbora Centralnog partijskog veća. Između dva svetska rata uređivao je više partijskih listova, biran je u Centralni komitet i bio delegat KPJ na Četvrtom i Šestom kongresu Kominterne. Zbog revolucionarne delatnosti 1924. je osuđen na šest meseci, a 1926. na pet godina robije. Iz zatvora je pobegao 1927. i emigrirao u SSSR, gde je 1937. uhapšen u staljinističkim čistkama i likvidiran - pretpostavlja se 1938.

1889. godine –  Kraljevina Srbija preuzela je od francuskog koncesionara upravljanje svojom železnicom.

1896. godine –  U Moskvi je potpisan ugovor Rusije i Kine o nenapadanju u narednih 15 godina, a Kina je odobrila Rusiji da koristi železnicu u severnoj Mandžuriji.

1899. godine –  Umro je Johan Štraus Mlađi, austrijski dirigent i kompozitor opereta i valcera. Sa svojim orkestrom nastupao je širom sveta, a gostovao je i u Beogradu. Najpoznatija dela: “Slepi miš”, “Ciganin baron”, “Na lepom plavom Dunavu”, “Priče iz bečke šume”.

1906. godine –  Rođena francuska pevačica i igračica afroameričkog porekla Žozefina Beker, koja se u Drugom svetskom ratu uključila u pokret otpora protiv nemačkih nacista, za šta je odlikovana najvišim francuskim ordenima. Svetsku slavu je stekla posle 1925, kad je počela da nastupa u pariskim kabareima "Foli Beržer" i "Kazino d` Pari". Pevala je šansone, obogativši te tipično francuske pesme elementarnošću džeza američkih crnaca. Kao istaknuti borac protiv rasizma - s čijom se neljudskošću suočila u ranoj mladosti - usvojila je mnoštvo siročadi različitih rasa, odgajajući ih u duhu bratstva i ljudske solidarnosti, koje je izdržavala od prihoda s gostovanja širom sveta, uključujući Jugoslaviju.

1924. godine –  Umro austrijski pisac jevrejskog porekla Franc Kafka, autor nevelikog, ali sugestivnog i zagonetnog dela koje izmiče definitivnoj proceni i dozvoljava različita tumačenja. Do 1945. bio je nepoznat, jer za života gotovo i nije objavljivao. Glavninu spisa, uključujući pisma i "Dnevnike", izdao je njegov prijatelj Maks Brod, uprkos Kafkinoj izričitoj molbi da budu spaljeni. Radnja i sutuacije, mada predstavljeni kao vizije i snovi, predočavaju svet u njegovoj totalnosti, u kojem se kreću protagonosti čijem je duhovnom horizontu dostupan samo manji segment stvarnosti koja ih okružuje, vodeći beznadežnu borbu s anonimnim silama. Višeznačne parabole, preciznost izraza i fantazija - iako saopštene prigušenim jezikom bez emocija i komentara - integrisane su u celinu koja govori o zbivanjima i ljudima 20. veka. Dela: romani "Proces", "Zamak", "Amerika", pripovetke "Presuda", "Preobražaj", "U kažnjeničkoj koloniji", "Seoski lekar", "Umetnik u gladovanju".

1926. godine –  Rođen je američki pisac Alen Ginzberg. Njegova zbirka poezije “Urlik i druge pesme” (1956. godine) smatra se najzančajnijim delom bitničkog pokreta pedesetih godina 20. veka.

1940. godine –  Okončana je evakuacija savezničkih snaga iz Francuske u Drugom svetskom ratu. Iz luke Denkerk brodovima je evakuisano visse od 337.000 britanskih, francuskih i belgijskih vojnika.

1959. godine –  Singapur je proglašen autonomnom državom u sastavu Komonvelta, u kojoj su Britanci zadržali resore odbrane i inostranih poslova.

1963. godine –  Umro je papa Jovan XXIII, poglavar rimokatoličke crkve od 1958. godine, protagonist reforme katoličke crkve i njenog prilagodjavanja savremenom svetu (“aggiornamente”). Sazvao je 1962. godine Drugi vatikanski koncil koji je nakon njegove smrti nastavio rad na crkvenim reformama.

1965. godine –  Američi astronaut Edvard Vajt izašao je iz svemirskog broda “Džemini 4” i tako postao prvi Amerikanac koji je “šetao” kosmosom, tri i po meseca posle ruskog kosmonauta Alekseja Leonova.

1968. godine –  U Beogradu, a potom i u drugim univerzitetskim centrima u Jugoslaviji, počele su studentske demonstracije, prve u komunističkoj Jugoslaviji. Protest protiv privilegija komunističkih funkcionera, nezaposlenosti i ugrožavanja osnovnih demokratskih prava prekinut je posle sedam dana nakon što se studentima preko TV Beograd obratio predsednik SFRJ Josip Broz Tito, koji je podržao studente i obećao im brže rešavanje društvenih problema.

1973. godine –  Sovjetski supersonični avion “Tupoljev 144” srušio se u blizini Pariza tokom vazduhoplovne izložbe. Poginulo je svih šet članova posade i sedam francuskih seljaka.

1977. godine - Umro Roberto Roselini, italijanski filmski i TV režiser i scenarista. Jedan od tvoraca italijanskog neorealizma, Roselini je svoj prvi veliki film "Rim, otvoreni grad" snimio 1945. godine i postigao nezapamćeni uspeh. Svoju filmsku promociju u njemu je imala glumica Ana Manjani, a promovisan je i nov pravac u italijanskom filmu - neorealizam. Ovim umetničkim oblikom Roselini je pokrenuo novi talas filmova čak i u neprikosnovenom Holivudu. Sledio je film "Paisa", a zatim čitava serija ostvarenja, koja su potvrdila stvaralačke sposobnosti autora: "Ljubav", "Stromboli", "Evropa 51", "Spaljivanje Jovanke Orleanke", "Putovanje po Italiji", "Indija" i "General od Rovere", nagrađen venecijanskim "Zlatnim lavom". Poslednja njegova ostvarenja bila su "Italija godine prve" i "Mesija". Umro je samo nekoliko dana nakon što je predsedavao žiriju filmskog festivala u Kanu, 1977. godine. Njemu u spomen se od 1978. godine u San Remu održava filmski festival, a njegovim imenom nazvana je i filmska nagrada za progres filmske umetnosti, koju je 1989. godine dobio Emir Kusturica.

1989. godine –  Umro je iranski verski vođa, ajatolah Ruholah Homeini, koji se 1979. godine, posle zbacivanja šaha Mohameda Reze Pahlavija, vratio iz izbeglištva u Iran zahvaćen islamskom revolucijom. Pod njegovom vlašću (do smrti), prozapadni Iran pretvoren je u militantnu versku republiku.

1989. godine –  U eksploziji gasovoda na Transibirskoj železnici dignuta su u vazduh dva putnička voza. Poginulo je 575 ljudi, a oko 600 je ranjeno.

1992. godine - Vojska Republike Srpske (VRS) ušla u Trnovo, gradić udaljen 30 kilometara od Sarajeva, na putu Sarajevo-Foča.

1993. godine - U kasarni u Vranju vojnik Jožef Mender iz automatske puške ubio sedmoricu i ranio četvoricu vojnika Vojske Jugoslavije, a zatim izvršio samoubistvo.1995. godine –  Ministri odbrane NATO-a i EU doneli su odluku o stvaranju Snaga za brzo reagovanje u Bosni, koje će štiti mirovne trupe UN od napada bosanskih Srba.

1999. godine –  Predsednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević prihvatio je mirovni plan SAD, EU i Rusije, koji su u Beograd doneli finski i ruski posrednici Marti Ahtisari i Viktor Černomirdin. Plan, koji je podrazumevao dolazak međunarodnih snaga na Kosovo, bio je uslov za prestanak vazdušnih napada NATO-a na Jugoslaviju.

2001. godine –  Umro je čuveni holivudski glumac Entoni Kvin koji se proslavio ulogom Grka Zorbe u istoimenom filmu.

2004. godine –  U Specijalnom sudu u Sijera Leoneu počelo je suđenje odgovornima za zločine tokom građanskog rata u toj zemlji u kome je stradalo oko 200 ljudi. U junu 2007. godine sud je proglasio trojicu vojnih zapovednika krivim za zločine počinjene od 1991-2002. godine i to je prva presuda tog suda koja se odnosi na period građanskog rata u toj zemlji.

2006. godine –  Skupština Crne Gore usvojila je Deklaraciju nezavisne Crne Gore, čime je formalno proglašena obnova crnogorske državnosti.

2009. godine –  Umrla je američka pevačica Koko Tejlor zvana “kraljica bluza”, dobitnica brojnih nagrada za bluz muziku kao i nagrade Gremi 1984. godine.

2016. godine - Američka bokserska legenda Muhamed Ali umro u 74. godini u bolnici u Feniksu u državi Arizona.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici!